Jesteśmy o krok dalej w naszym dociekaniu powodów noszenia przez zebry czarno-białych pasków. Po co właściwie im taki wygląd i do czego możemy wykorzystać to odkrycie? 

Ewolucja dwu kolorowego garnituru zebry zastanawiała naukowców już od ponad 150 lat. Padało wiele propozycji, jak unikanie drapieżników, regulacja temperatury ciała lub funkcje społeczne, jednak nie było w tym aspekcie zgody między naukowcami.

Teraz badacze z Uniwersytetu Brystolskiego i z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Davis przedstawili dowody na poparcie teorii, że zebrze paski pozwalają uniknąć krwiożerczych pasożytów.

Profesor Tim Caro i doctor Martin How z kolegami badali zachowanie owadów z rodziny bąkowatych z rzędu muchówek (w Polsce to np. bąk bydlęcy czy mucha końska) w pobliżu zebr w niewoli i domowych koni. Konie były obserwowane również w przebraniu w płaszcze w kolorze czarnym, białym lub w paski zebry. Część badań rejestrowana była przy użyciu technik umożliwiających analizy nagrań video.

Ich nowe badania wykazały, że paski nie trzymają much końskich na dystans – owady krążą zarówno nad zebrami, jak i końmi. Na odległość paski nie odstraszają pasożytów. Jednak analizy wideo ujawniły różnice w ich prędkości zbliżania się do żywicieli, to znaczy muchy nie zwalniały zbliżając się do zebr i koni w przebraniu zebr, co jest niezbędne do udanego lądowania.

Naukowcy stwierdzili, że muchówki latają nad pasiastą skórą zebry lub zwyczajnie wpadają na nią. Inaczej zachowują się w pobliżu koni bez przebrania. O wiele mniej owadów siada na zebrach niż na koniach w swoich naturalnych kolorach. To właśnie umaszczenie może powodować różnice w zachowaniu muchówek. Paski, zakłócając system wzrokowy much w ostatnim etapie lądowania, zmniejszają ich zdolność do zakończenia tego manewru z sukcesem na skórze zebry. Specyficzne dla zebr umaszczenie z bliskiej odległości oślepia muchy, które posługują się aparatem wzroku o niskiej rozdzielczości. W jaki sposób działa ten mechanizm i czy to może mieć związek z utrzymywaniem stałej prędkości kątowej u muszek owocówek i pszczół – wymaga dalszych badań.

Zaważono, że na zachowanie much w pobliżu zebr nie wpływają warunki pogodowe. A pasiaste płaszcze na koniach sprawdziły się mimo różnicy gatunkowej. Wykluczono również takie osobnicze cechy koni jak zapach czy sposób poruszania się. Nie miały znaczenia również różnice w obiciu UV od zastosowanych płaszczy.

W badaniu obserwowano również, jak zachowują się zebry i konie w reakcji na kąsające muchy. Zebry uciekały i wymachiwały ogonem znacznie szybciej niż konie. Kiedy dochodziło do kontaktu z pasożytami, przestawały się posilać i parskały. W związku z tym wszelkie muchy, które z powodzeniem wylądowały na zebrach, spędzały tam mniej czasu niż te lądujące na koniach. Niewiele z nich pozostało na tyle długo, aby zasmakować ich krwi. Zaobserwowano, że najbardziej skuteczne metody odganiania się przez zebry i konie skrzydlatych pasożytów to świstanie ogonem i drżenie skory, następne w kolejności to potrząsanie głową, skubanie, tupanie i spacer. Mniej pomocne jest drapanie się kończynami. Całkowicie nieskuteczne okazało się ocieranie się o różne przedmioty. Jednak to zebry szybciej odganiały się ogonami od much niż konie i były bardziej skłonne do zmiany pozycji i miejsca, aby uniknąć pasożytów. Badania dostarczyły informacji, iż zebry stosują zarówno obronę behawioralną, jak i pasy morfologiczne, aby uniknąć pasożytniczych muchówek.

Muchy końskie i bąki bydlęce są powszechnym problemem dla zwierząt domowych na naszych pastwiskach. Ich ukłucia są bolesne. U bydła powodują ogólne osłabienie, spadek wagi i mleczności. Mogą przenosić choroby zakaźne jak np. wąglik, tularemia, paraliż dziecięcy oraz świdrowce i nicienie. W Afryce, gdzie zebry są gatunkiem rodzimym, pasożytnicze muchówki niosą niebezpieczne wyniszczające choroby, takie jak trypanosomoza (spowodowane przez świdrowca) i afrykański pomór koni. Powodują one wyniszczenie organizmu i często śmierć.

Stąd wyniki badań mogą być znaczące dla zdrowia i dobrego samopoczucia zwierząt. Wskazują na możliwość zastosowania odzieży przeciw muchówkom zaprojektowanej tak, aby przypominała paski zebry.

Źródło: PLOS ONE