Nowe zdjęcie z Europejskiego Obserwatorium Południowego, z oddziału w Chile (La Silla Observatory) ukazuje spektakularny wygląd gromady kulistej znanej jako Messier 4. Ta kula składająca się z dziesiątek tysięcy bardzo starych gwiazd jest jedną z najbliższych i zarazem najczęściej badanych gromad kulistych. Najnowsze prace wykazują, że jedna z jej gwiazd prezentuje dziwaczne i niespodziewane właściwości, najwyraźniej posiadając sekret wiecznej młodości.
Galaktyka Drogi Mlecznej jest okrążana przez ponad 150 gromad kulistych, które sięgają do odległej historii naszego Wszechświata. Jednym z klastrów znajdujących się najbliżej jest Messier 4 (znany także jako NGC 6121), znajdujący się w konsetlacji Skorpiona. Ten jasny obiekt można z łatwością zobaczyć już z użyciem lornetki, blisko jasnoczerwonej gwiazdy Antares. Mały, amatorski teleskop pozwoli dostrzeć niektóre z gwiazd na niego się składających.
To nowe zdjęcie gromady zostało wykonane z użyciem Wide Field Imagera zainstalowanego na 2.2-metrowym teleskopie w Obserwatorium La Silla. Odkrywa ono znacznie więcej gwiazd w samej gromadzie oraz przedstawia ją na tle bogatego podkładu Drogi Mlecznej.
Astronomowie studiowali także wiele gwiazd w gromadzie w sposób indywidualny, z użyciem, należącego również do Euopejskiego Obserwatorium Południowego, Very Large Telescope. Poprzez podział światła na jego składowe, mogą oni ocenić zarówno ich skład chemiczny, jak i wiek.
Nowe wyniki dla gwiazd znajdujących się w Messier 4 były bardzo zaskakujące. Gwiazdy w gromadach kulistych są stare i przez to nie oczekuje się, że będą bogate w cięższe pierwiastki chemiczne(1). Takie właśnie rezultaty odnaleziono, jednak jedna z planet odnaleziona podczas obecnych badań, obfita jest bardzo w rzadki, lekki piewiastek lit. Jego ilość znacznie przewyższa założone do tej pory wyniki.
Źródło tego litu jest tajemnicze. Normalnie ten pierwiastek jest stopniowo niszczony w ciągu miliardów lat życia gwiazdy, jednak ta wyjątkowa gwiazda, pośród tysięcy innych, wydaje się znać sekret wiecznej młodości. W jakiś sposób udało jej się zachować pierwotną ilość litu, albo znalazła sposób, aby odświeżać się poprzez wbogacanie się litem.
Zdjęcie z Wide Field Imagera pokazuje szeroki widok na gromade oraz jej bogate otoczenie. Komplementarny i bardziej szczegółowy obraz jedynie centranego regionu zostało wykonane przez Teleskop Hubble’a i wydane w tym tygodniu w serii “Zdjęcia Tygodnia Hubble’a”, dostępnych m.in. na stronie NASA.
Przypisy:
(1) Większość pierwiastków cięższych od helu są tworzone w gwiazdach i rozpraszane w przestrzeń międzygwiezdną aż do końca ich życia. Ten wzbogacony materiał formuje podwaliny do powstawania następnych pokoleń gwiazd. W rezultacie stare gwiazdy, takie jak w gromadach kulistych, które powstały zanim jeszcze to osobliwe wzbogacenie zaistniało, prezentują mniejsza obfitość pierwiastków cięższych w porównaniu z gwiazdami, takie jak nasze Słońce, które powstało znacznie później.
Źródło: European Southern Observatory Grafika: European Southern Observatory