Pod względem genetycznym psy i wilki są do siebie podobne, dlatego trudno jest zrozumieć biologom fakt, że wilki nadal pozostają dzikie, gdy tymczasem pies jest “najlepszym przyjacielem człowieka”. Badania doktoranckie prowadzone przez Kathryn Lord z University of Massachusetts Amherst sugerują, że różnice w zachowaniach zwierząt związane są z ich najwcześniejszymi przeżyciami dotyczącymi zmysłów oraz krytycznego okresu socjalizacji. Szczegóły tych badań pojawią się w bieżącym numerze Ethology. “Do tej pory niewiele było wiadomo na temat rozwoju organów zmysłów u wilczych szczeniąt, a istniejące przypuszczenia bazowały na wiedzy, jaką posiadamy odnośnie psów”, wyjaśnia Lord. Ten pogląd prawdopodobnie funkcjonowałby nadal jako prawdziwy, gdyby nie to, że naukowcy dostrzegli istotne różnice we wczesnej fazie rozwoju pomiędzy szczeniętami psów i wilków.
Aby rozwiązać tę zagadkę Lord prowadziła badania nad zwierzętami, grupa składała się z 7 wilczych szczeniąt i 43 psów. Zwierzęta poddawane były stymulacji zapachowej, dźwiękowej i wizualnej. Badania weryfikowane były co tydzień i w rezultacie przyznano, że wszystkie osobniki rozwijają swoje zmysły w takim samym tempie. Jednak podczas testów dostrzeżono także nowe, nieznane dotąd zjawisko. Wspomniane zwierzęta należą do podgatunku wilka szarego (Canis lupus). Osobniki doznawały swojego środowiska podczas czterotygodniowego okresu rozwoju nazywanego krytycznym okresem socjalizacji. Nowe fakty mogą zmienić dotychczasowe postrzeganie rozwoju wilków i psów.
W czasie okresu socjalizacji szczenięta psów i wilków zaczynają chodzić i poznawać otoczenie bez strachu i zachowują tę znajomość rzeczy z jakimi miały kontakt przez całe swoje życie. Psy domowe mogą zaznajamiać się z: ludźmi, końmi czy kotami na tym etapie i w przyszłości zawsze czuć się z nimi komfortowo. Jednak z biegiem czasu strach u zwierząt się wzmaga i kiedy początkowy okres socjalizacji się kończy, nowe rzeczy, dźwięki czy zapachy wywołują reakcję strachu.
W czasie obserwacji Lord potwierdziła, że zarówno u młodych wilków jak i psów, zmysł węchu rozwinął się w wieku 2 tygodni, zmysł słuchu w wieku 4 tygodni, a wzrok około 6 tygodnia życia. Jednakże te dwa wspomniane podgatunki wilka szarego weszły w krytyczny okres socjalizacji w innym wieku. Psy rozpoczęły ten okres w wieku 4 tygodni, a wilki w wieku 2 tygodni. Dlatego też sposób w jaki każdy z tych podgatunków doświadczał otoczenia podczas pierwszego, tak ważnego okresu swojego życia, jest tak różny i prawdopodobnie prowadzi do odmiennych ścieżek rozwojowych.
Lord zauważyła po raz pierwszy, że młode wilki są wciąż ślepe i głuche kiedy zaczynają chodzić i odkrywać swoje środowisko w wieku 2 tygodni.“Nikt nie wiedział tego o wilkach wcześniej, że kiedy zaczynają eksplorować swoje środowisko, są ślepe i głuche i opierają się przede wszystkim na tym etapie na zapachu, jest to więc naprawdę ekscytujące”, mówi naukowiec.
“Kiedy młode wilki po raz pierwszy zaczynają słyszeć, boją się nowych dźwięków i kiedy zaczynają widzieć również reagują strachem na nowe, wzrokowe bodźce. Ponieważ każdy ze zmysłów się angażuje, młode wilków przeżywają prawdziwe sensoryczne wstrząsy, które nigdy nie są udziałem psów”, wyjaśnia Lord.
Tymczasem szczenięta psów zaczynają poznawać otaczający ich świat kiedy wszystkie trzy zmysły: węch, słuch i wzrok działają w pełni. Ogólnie rzecz biorąc “jest to dość zaskakujące jak zwierzęta te różnią się od siebie we wczesnym etapie życia, zważywszy jak są zbliżone do siebie pod względem genetycznym. Szczenięta psa w wieku 2 tygodni są zupełnie bezradne, nie potrafią samodzielnie wstać i chodzić. Młode wilków natomiast, w ty samym czasie zaczynają aktywnie badać teren, chodzić zdecydowanie, mają doba koordynację, a nawet potrafią wspinać się na niewielkie wzniesienia terenu”.
Lord twierdzi, “że te istotne, związane z rozwojem różnice w pierwszym okresie życia szczeniąt psów i wilków, stawia je na wyraźnie różnych trajektoriach w stosunku do zdolności tworzenia międzygatunkowych, społecznych powiązań, zwłaszcza z ludźmi”. Ta nowa informacja ma wpływ na zarządzanie zarówno dzikimi, jak i trzymanymi w niewoli wilkami.
Eksperymenty Lord przeprowadzane były nad zachowaniem grupy 3 grup młodych zwierząt: 11 wilków pochodzących z 3 miotów i 43 psów. Wśród psów obecne były: 33 border colllie i 10 owczarków niemieckich (opiekę nad młodymi, wkrótce po ich narodzeniu, przejął człowiek).
Autorka dodaje, że jeśli chodzi o same geny to “różnice mogą nie dotyczyć samych genów, ale faktu czy gen jest aktywny. Dane pomagają wyjaśnić, dlaczego kiedy próbujesz zaznajamiać psa z człowiekiem lub koniem wystarczy, że poświęcisz 90 minut, aby się zapoznały pomiędzy 4 a 8 tygodniem swojego życia. Dzięki temu pies nie będzie obawiał się ludzi czy innych znanych mu już zwierząt. Oczywiście zbudowanie prawdziwej, długotrwałej relacji zajmuje więcej czasu. Jeśli zaś chodzi o szczenięta wilków, osiągnięcie podobnej redukcji strachu wymaga 24 godzinnego kontaktu, jeszcze przed upływem trzeciego tygodnia życia. Nawet wtedy nie uda się wypracować takiego samego przywiązania i unikną reakcji strachu u zwierzęcia”.
Źródło: University of Massachusetts at Amherst