Czy ludzie stosują ekspresje twarzy wyrażającą samozaparcie, determinację po to, aby uzyskać pomoc od innych? Takie wytłumaczenie biorą pod uwagę naukowcy z Wielkiej Brytanii.
Kiedy dzieciom i szympansom dano zadanie, które nie było możliwe do rozwiązania, twarze dzieci – czym bardziej próbowały rozwiązać problem – wyrażały samozaparcie lub frustracje. Nie zaobserwowano natomiast takich zachowań u szympansów.
Opierając się na słowach dr Bridget Waller z University of Portsmouth, wyrazy twarzy pokazywane przez dzieci mogą sygnalizować wysiłek, jak i frustrację. Twierdzi ona również, że ludzie wyewoluowali w kwestii ekspresji twarzy, aby w łatwiejszy sposób uzyskiwać pomoc od innych.
Badanie to jest pierwszym tego typu eksperymentem porównującym wyrazy naszych twarzy z innymi ssakami naczelnymi, znajdującymi się w takich samych sytuacjach. Badania zostały oparte o porównywanie ruchów mięśni twarzy. Całość pracy naukowej zostało opublikowane w Royal Society Journal Biology Letters.
“Poprzez robienie min, które mówią innym, że jesteśmy czymś sfrustrowani i nie jesteśmy w stanie ukończyć danego zadania, możemy stymulować poczucie empatii u innych osób w celu otrzymania od nich pomocy”, mówi doktor Waller.
“Domyślam się, że owe wyrazy są produkowane podświadomie. Wątpię, że dzieci w tych testach były świadome mimiki swojej twarzy. Ponadto nie wiemy czy obserwujący nas są w stanie rozpoznać ruchy mięśni twarzy i odpowiedzieć na nie. Reakcja obserwujących osób może być także procesem podświadomym”.
Badacze pokazali 32 dzieciom w wieku 3 do 6 lat oraz 34 szympansom, przezroczyste pudełko zawierające odpowiednio zabawki dla dzieci oraz owoc dla szympansów. Zarówno dzieciom i małpom przedstawiono w jaki sposób otwierać pudełko. Następnie, poza widokiem uczestników eksperymentu, naukowcy zamknęli pudełko oraz pozostawili je ponownie na widoku na 2 minuty.
Z wykorzystaniem specjalistycznego narzędzia do pomiaru mimiki każdy ruch mięśni twarzy został zapisany i śledzony z wyjątkową precyzją.
U dzieci zaobserwowano ruchy twarzy związane z wysiłkiem oraz determinacją, zwiększające się czym dłużej próbowały otworzyć pudełko. Szympansy chociaż wykonywały te same czynności nie wykazały takich ruchów mięśni twarzy. Małpy oczywiście przedstawiały różnego rodzaju ekspresje twarzy, jednak nie były one związane z ilością wysiłku włożonego w próby otwarcia pudełka.
Współautor badań, doktor Esther Herrmann z Towarzystwa Maxa Plancka powiedział: “Ludzie są bardzo współpracującym gatunkiem. Obecne odkrycia sugerują, że ekspresje naszych twarzy mogą mieć funkcję zgłaszania potrzeby pomocy od innych osób”.
Niektóre elementy mimiki twarzy są podobne u różnych gatunków. Przykładowo ludzki uśmiech jest równoważny z odsłanianiem zębów przez inne ssaki naczelne. Jednakże inne cechy wydają się rozwijać zupełnie inaczej u różnych gatunków – tak jak ma to miejsce podczas przytoczonych zadań wymagających wysiłku i samozaparcia. Szympansy wybrzuszają i eksponują dolną wargę podczas obcesowych zachowań, ale nie zauważono takich ruchów kiedy są zaangażowane w jakieś trudne zadanie. Taka ekspresja twarzy często towarzyszy niektórym ludziom w takich momentach (lub dla odmiany zawijanie i nakładanie warg na siebie). Często w momentach frustracji nasz podbródek uniesiony jest ku górze.
Naukowcy w podsumowaniu badań stwierdzili, że wyrazy ludzkich twarzy są ogólnie podobne do innych gatunków. Zdecydowanie bardziej niż ludzki język, który jest wyjątkowy i unikalny dla naszego gatunku. Jednakże przeprowadzone eksperymenty sugerują, że chociaż sporo elementów w ekspresji twarzy może być podobna między nami a zwierzętami, to są one generowane z powodu różnych kontekstów.
Źródło: University of Portsmouth, Biology Letters