Niebieski chłodny? Nic bardziej mylnego!

Przedmiot zimnej barwy jest postrzegany jako cieplejszy od przedmiotu o tej samej temperaturze, ale barwy ciepłej. To i inne podobne zjawiska są związane z mechanizmami integracji bodźców pochodzących z różnych zmysłów – wzrok tworzy bowiem oczekiwanie wrażenia zimna, które to zanegowane w wyniku konfrontacji z rzeczywistością, generuje zniekształcenie percepcyjne.

W dotyku przedmioty niebieskie są postrzegane jako cieplejsze niż przedmioty czerwone nieróżniące się od nich temperaturą. Odkrycie tego osobliwego faktu, kontrastującego z ugruntowanym przekonaniem, że barwy przesunięte w widmie barwnym w stronę błękitu wywołują uczucie zimna (stąd też określenie “barwy chłodne”), a kolory przesunięte w stronę czerwieni – wrażenie ciepła, zawdzięczamy zespołowi naukowców z Politechniki w Osace i laboratoriów badawczych Nippon Telegraph and Telephone Corporation, autorów artykułu opublikowanego w Nature Scientific Reports.

Podczas jednego z eksperymentów naukowcy pod kierownictwem Hsin-Ni Ho poprosili kilka osób o wskazanie temperatury odczuwanej w chwili dotknięcia powierzchni przedmiotu czerwonego lub niebieskiego. Temperatura przedmiotów koloru czerwonego, aby były one odczuwane jako ciepłe, musiała być utrzymywana średnio o 0,5°C wyżej od temperatury przedmiotów koloru niebieskiego.

W wyniku innego eksperymentu, w którym naturalny kolor skóry dłoni uczestników badania był zmieniany poprzez projekcję na niej kolorowego światła, naukowcy stwierdzili, że na temperaturę przypisywaną przedmiotowi, z którym dłoń miała kontakt, miał wpływ wyświetlany na niej kolor. W tym przypadku odczucia były odwrotne – czerwona dłoń powodowała, że dotknięty przedmiot oceniano jak cieplejszy niż ten sam przedmiot i o analogicznej temperaturze dotknięty przez dłoń zabarwioną na niebiesko.

Uzyskane wyniki podkreślają znaczenie oczekiwań generowanych przez dany zmysł podczas przetwarzania percepcji innego zmysłu. W pierwszym doświadczeniu, spodziewając się zimnego przedmiotu uczestnicy byli zaskoczeni jego ciepłem i dlatego też postrzegali go jako cieplejszy, w drugim eksperymencie zaczerwieniona lub blada skóra dłoni sprawiła, że mózg ocenił otoczenie odpowiednio jako potencjalnie gorące lub lodowate i przyznał przedmiotom analogiczne właściwości.

Znaczenie przedmiotowego badania wykracza poza wykazanie swoistej osobliwości percepcyjnej, ponieważ dostarcza również wskazówek na temat przebiegu integracji bodźców odbieranych w tym przypadku przez zmysł dotyku i wzroku, która to, jak wynika z badań przeprowadzonych w przeszłości, może przebiegać na dwa różne sposoby.

Gdy oceniamy rozmiar lub chropowatość powierzchni danego przedmiotu, integracja wzroku i dotyku ma tendencję do uśredniania wyników – postrzeganie dotykiem zniekształcane jest systematycznie w celu zbliżenia go do oceny wzrokowej (zjawisko to zwane jest integracją bayesowską). Natomiast, gdy oceniamy masę lub siłę przedmiotu, w integracji występuje kontrast, który zakłóca systematycznie percepcję dotykową w celu oddalenia jej od oczekiwań percepcji wzrokowej (tzw. integracja antybayesowska). Ta druga integracja właśnie odgrywa istotną rolę również w ocenie porównawczej koloru i temperatury.

Źródło: Nature Scientific Reports

Śledź nasz kanał na Telegramie

z materiałami niepublikowanymi na naszej stronie
blank

Anna Śnieżyńska

Tłumacz przysięgły języka włoskiego. Absolwentka filologii włoskiej UW i studiów tłumaczeniowych w Genui. Pasjonatka kultury Włoch, historii sztuki i psycholingwistyki.
blank
ORION Organizacja Społeczna
Instytut Ekologii Akustycznej
ul. Hoża 86 lok. 410
00-682 Warszawa
Email: instytut@yahoo.com
KRS: 0000499971
NIP: 7123285593
REGON: 061657570
Konto. Nest Bank:
92 2530 0008 2041 1071 3655 0001
Wszystkie treści publikowane w serwisie są udostępniane na licencji Creative Commons: uznanie autorstwa - użycie niekomercyjne - bez utworów zależnych 4.0 Polska (CC BY-NC-ND 4.0 PL), o ile nie jest to stwierdzone inaczej.