Składamy odwołanie od negatywnej oceny projektu kamery dźwiękowej w Budżecie Obywatelskim

Uzasadnienie odmowy ZDM

W swojej ocenie merytorycznej ZDM stwierdził, że:

Nasze stanowisko - złożyliśmy odwołanie

Po wnikliwej analizie uzasadnienia ZDM oraz konsultacjach prawnych, przygotowaliśmy kompleksowe odwołanie od tej decyzji. W naszej ocenie odmowa opiera się na fundamentalnym nieporozumieniu co do charakteru projektu oraz błędnej interpretacji obowiązujących przepisów.

Marcin Puszko, koordynator interwencji warszawskiej, komentuje:

Kluczowe argumenty naszego odwołania

W przygotowanym odwołaniu wskazujemy na kilka kluczowych kwestii:

1. Projekt dotyczy monitoringu środowiskowego, nie kontroli ruchu drogowego - Celem kamery dźwiękowej jest zbieranie danych o poziomie hałasu, a nie automatyczne nakładanie mandatów. ZDM w swojej ocenie nieprawidłowo zinterpretował charakter projektu.
2. Monitoring hałasu jest zadaniem własnym miasta - Zgodnie z Prawem ochrony środowiska, Dyrektywą 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, a także art. 68 i 74 Konstytucji RP, władze publiczne mają obowiązek monitorować poziom hałasu i podejmować działania prewencyjne.
3. Technologia jest dostępna i stosowana - Systemy podobne do proponowanego w projekcie funkcjonują już w wielu miastach europejskich, takich jak Paryż, Amsterdam, Rotterdam, Berlin czy Londyn. Co więcej, w Polsce System Inteligentnego Transportu (ITS) w Tychach wykorzystuje kamery dźwiękowe jako element zarządzania ruchem miejskim.
4. Wpływ hałasu na zdrowie i bezpieczeństwo - Nadmierny hałas komunikacyjny, zwłaszcza ten impulsowy, przekraczający 100 dB, powoduje szereg negatywnych reakcji fizjologicznych i prowadzi do poważnych problemów zdrowotnych, co potwierdzają badania WHO.

Co dalej?

Odwołanie zostało złożone w terminie przewidzianym procedurą Budżetu Obywatelskiego. Urząd m.st. Warszawy ma czas do 20 maja na rozpatrzenie wszystkich odwołań. Liczymy, że merytoryczne argumenty przemawiające za realizacją projektu zostaną uwzględnione, a mieszkańcy otrzymają możliwość głosowania nad tym ważnym dla jakości życia w centrum miasta rozwiązaniem.

Pełna treść odwołania wysłana 17 kwietnia 2025

Odwołanie od negatywnej oceny merytorycznej projektu nr 1336

Projekt: Kamera dźwiękowa na skrzyżowaniu Emilii Plater i Świętokrzyskiej – monitoring hałasu jako element poprawy bezpieczeństwa i komfortu życia mieszkańców Śródmieścia Północnego

Wnioskodawca: ORION Organizacja Społeczna / Instytut Ekologii Akustycznej

Data: 17 kwietnia 2025

I. Podstawa formalna odwołania

Na podstawie §18 Uchwały Rady m.st. Warszawy nr XI/218/2019 dotyczącej zasad budżetu obywatelskiego, składam niniejsze odwołanie od negatywnej oceny merytorycznej projektu nr 1336 zatytułowanego "Kamera dźwiękowa na skrzyżowaniu Emilii Plater i Świętokrzyskiej – monitoring hałasu jako element poprawy bezpieczeństwa i komfortu życia mieszkańców Śródmieścia Północnego".

Uzasadnienie negatywnej oceny projektu dokonanej przez Zarząd Dróg Miejskich wskazuje, że "obecnie nie ma przepisów pozwalających na wykorzystanie radarów akustycznych w kontroli ruchu drogowego" oraz że "technologia ta nie jest jeszcze powszechnie stosowana ani certyfikowana w Polsce, a jej wdrożenie wymagałoby zmian legislacyjnych na poziomie krajowym".

Po wnikliwej analizie uzasadnienia odrzucenia projektu, obowiązujących przepisów prawa oraz faktycznej dostępności technologii, stwierdzamy, że decyzja ZDM jest błędna i powinna zostać zmieniona. Poniżej przedstawiam szczegółowe uzasadnienie, dlaczego projekt powinien zostać dopuszczony do głosowania.

II. Fundamentalne nieporozumienie co do charakteru projektu

A. Projekt dotyczy monitoringu środowiskowego, nie kontroli ruchu drogowego

Zarząd Dróg Miejskich w swojej ocenie oparł się na błędnym założeniu, że projekt zakłada wykorzystanie kamer dźwiękowych do automatycznego nakładania mandatów za przekroczenie norm hałasu. Jest to interpretacja całkowicie niezgodna z treścią projektu, który w rzeczywistości zakłada:

1. Monitoring poziomu hałasu generowanego przez pojazdy, w szczególności te z modyfikowanymi wydechami.
2. Identyfikację źródeł problemu oraz dostarczanie danych wspierających działania Policji i miasta.
3. Tworzenie bazy danych o skali problemu, umożliwiającej lepsze planowanie działań prewencyjnych i długofalowych polityk akustycznych.

Celem projektu nie jest automatyczne nakładanie mandatów, a więc argument o braku przepisów pozwalających na wykorzystanie radarów akustycznych w kontroli ruchu drogowego jest nietrafiony i nie odnosi się do faktycznej treści wniosku.

B. Monitoring hałasu jako zadanie własne miasta

Projekt wpisuje się w zadania własne miasta związane z ochroną środowiska i zdrowia publicznego, określone w licznych aktach prawnych:

1. Ustawa Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 2001 nr 62 poz. 627 z późn. zm.):
   
   
   • Art. 112: "Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szczególności poprzez utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie oraz zmniejszanie poziomu hałasu co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany."
   • Art. 117: "Oceny stanu akustycznego środowiska i obserwacji zmian dokonuje się w ramach państwowego monitoringu środowiska."
   • Art. 118: "Na potrzeby oceny stanu akustycznego środowiska starosta sporządza mapy akustyczne."
   • Art. 119: "Dla terenów, na których poziom hałasu przekracza poziom dopuszczalny, tworzy się programy ochrony środowiska przed hałasem, których celem jest dostosowanie poziomu hałasu do dopuszczalnego."
     
     
2. Dyrektywa 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku:
   
   
   • Zobowiązuje państwa członkowskie, w tym władze lokalne, do monitorowania poziomu hałasu i podejmowania działań zapobiegawczych.
   • Wskazuje konieczność wykorzystywania nowoczesnych metod i narzędzi do analizy i zarządzania hałasem środowiskowym.
     
     
3. Konstytucja RP:
   
   
   • Art. 68 ust. 1: "Każdy ma prawo do ochrony zdrowia."
   • Art. 74 ust. 1: "Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom."
   • Art. 74 ust. 2: "Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych."
     
     
4. Ustawa o samorządzie gminnym (Dz.U. 1990 nr 16 poz. 95 z późn. zm.):
   
   
   • Art. 7 ust. 1 pkt 1 i 5: Do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty w zakresie "ochrony zdrowia" oraz "ochrony środowiska i przyrody".
     
     
5. Program Ochrony Środowiska m.st. Warszawy na lata 2021-2024:
   
   
   • W Uchwale nr XLVII/1470/2021 Rady Miasta Stołecznego Warszawy wskazano, że podstawowym źródłem ponadnormatywnego hałasu w mieście jest ruch drogowy, który dotyka ok. 104 tys. mieszkańców.
   • Jednym z celów szczegółowych jest "poprawa klimatu akustycznego przez ograniczenie oddziaływania hałasu komunikacyjnego".

III. Kompetencje ZDM w zakresie realizacji projektu

A. Obowiązki ZDM wynikające z przepisów prawa

Zarząd Dróg Miejskich jako zarządca dróg w Warszawie ma obowiązki wynikające z następujących przepisów:

1. Ustawa o drogach publicznych (Dz.U. 1985 nr 14 poz. 60 z późn. zm.):
   
   
   • Art. 20: Zarządca drogi jest odpowiedzialny za "utrzymanie nawierzchni drogi, chodników, urządzeń zabezpieczających ruch i innych urządzeń związanych z drogą".
   • Art. 21: Zarządca drogi ma obowiązek podejmowania działań na rzecz poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego.
     
     
2. Ustawa o samorządzie gminnym:
   
   
   • Art. 7 ust. 1 pkt 2: Do zadań własnych gminy należy "utrzymanie porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli".

B. Wpływ hałasu na bezpieczeństwo ruchu drogowego

Nadmierny hałas wpływa negatywnie na bezpieczeństwo ruchu drogowego poprzez:

1. Zaburzenia uwagi: Nagły hałas powoduje mimowolne odwrócenie uwagi od wykonywanego zadania, co w przypadku kierowców może oznaczać chwilowe oderwanie wzroku od drogi.
   
   
2. Pogorszenie funkcji wykonawczych: Badania wykazały, że hałas środowiskowy negatywnie wpływa na pamięć roboczą i funkcje wykonawcze, co może prowadzić do błędów w ocenie sytuacji drogowej.
   
   
3. Zwiększona impulsywność: Ekspozycja na hałas może prowadzić do zwiększonej impulsywności w podejmowaniu decyzji, co jest szczególnie niebezpieczne w kontekście prowadzenia pojazdu.
   
   
4. Zwiększone ryzyko wypadków: Dekoncentracja i zaburzenia uwagi spowodowane nagłym hałasem mogą prowadzić do opóźnionej reakcji na sytuację drogową.
   
   

Powyższe zjawiska jasno wskazują, że monitoring i ograniczanie hałasu drogowego to nie tylko kwestia komfortu akustycznego, ale przede wszystkim istotny element zapewnienia bezpieczeństwa w ruchu drogowym, co stanowi podstawowy obowiązek ZDM.

IV. Dostępność technologii i precedensy

A. Precedens w Polsce - System ITS w Tychach

System Inteligentnego Transportu (ITS) w Tychach stanowi doskonały przykład zastosowania technologii monitoringu hałasu w polskim systemie prawnym:

1. System wykorzystuje kamery dźwiękowe do monitorowania poziomu hałasu jako element zarządzania ruchem miejskim.
   
   
2. Funkcjonuje w ramach istniejącego prawa polskiego, bez konieczności wprowadzania dodatkowych przepisów.
   
   
3. Łączy monitoring hałasu z innymi funkcjami zarządzania ruchem i ochrony środowiska.
   
   
4. Stanowi praktyczny dowód na możliwość prawną i techniczną implementacji takiego rozwiązania w polskich miastach.
   
   

B. Dostępność komercyjna technologii

Wbrew twierdzeniom ZDM, technologia kamer dźwiękowych jest dostępna na rynku komercyjnym:

1. Istnieją firmy oferujące zaawansowane systemy monitoringu hałasu, takie jak:
   
   
   • Bruitparif (model Medusa) stosowany w Paryżu
   • Sorama Vehicle Detection System używany w Amsterdamie i Rotterdamie
   • Rozwiązania firm takich jak NTI Audio czy Svantec, które posiadają polskich dystrybutorów
     
     
2. W Polsce działa szereg firm specjalizujących się w pomiarach akustycznych, które mogą dostarczyć i skonfigurować odpowiedni sprzęt dla potrzeb monitoringu miejskiego. Współpracę przy realizacji tego projektu oferują również polscy dystrybutorzy wyżej wymienionych firm.
   
   

C. Przykłady międzynarodowe

Monitoring hałasu za pomocą kamer dźwiękowych jest z powodzeniem stosowany w wielu miastach europejskich:

1. Paryż: Zainstalowano już 150 urządzeń monitorujących hałas jako element strategii walki z zanieczyszczeniem akustycznym.
   
   
2. Amsterdam i Rotterdam: Prowadzą testy sieci monitorów hałasu drogowego, które łączą mikrofony z precyzyjnymi kamerami wideo.
   
   
3. Berlin: W maju 2023 roku zainstalowano pierwszy niemiecki fotoradar dźwiękowy, którego celem jest testowanie skuteczności wykrywania głośnych pojazdów i dostarczenie danych do potencjalnych zmian legislacyjnych.
   
   
4. Londyn: Od 2022 roku prowadzi pilotażowe programy testowania kamer dźwiękowych.
   
   

Te przykłady pokazują, że podobne rozwiązania są stosowane w całej Europie, często zaczynając od projektów pilotażowych i badawczych, które następnie prowadzą do szerszych zmian legislacyjnych i systemowych.

V. Wpływ hałasu na zdrowie publiczne

A. Dane WHO i skutki zdrowotne hałasu

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznaje hałas za jedno z najpoważniejszych zagrożeń środowiskowych dla zdrowia publicznego:

1. WHO podkreśla, że poziom hałasu przekraczający 53 dB w ciągu dnia oraz 45 dB w nocy wiąże się ze znaczącym wzrostem ryzyka wystąpienia problemów zdrowotnych.
   
   
2. Na skrzyżowaniu ulic Emilii Plater i Świętokrzyskiej odnotowano impulsowe hałasy przekraczające 100 dB, co znacznie przekracza dopuszczalne normy.
   
   

B. Fizjologiczne reakcje na hałas impulsowy

Hałas impulsowy, taki jak ten generowany przez pojazdy z modyfikowanymi wydechami, powoduje natychmiastowe reakcje w organizmie człowieka:

1. Natychmiastowy wyrzut kortyzolu - hormonu stresu, co przekłada się na podwyższony poziom stresu.
   
   
2. Gwałtowne przyspieszenie pracy serca i zwiększenie ciśnienia krwi, co może prowadzić do przeciążenia układu sercowo-naczyniowego.
   
   
3. Skurcz naczyń krwionośnych, co ogranicza przepływ krwi do narządów i tkanek.
   
   
4. Nagłe pobudzenie układu nerwowego, które może wywołać uczucie niepokoju, stresu lub paniki.
   
   
5. Zaburzenia koncentracji i zdolności podejmowania decyzji, co jest szczególnie niebezpieczne dla kierowców i pieszych.
   
   
6. Zakłócenie cyklu snu u osób znajdujących się w pobliżu, nawet jeśli hałas jest krótkotrwały, co prowadzi do chronicznego zmęczenia.
   
   

C. Długoterminowe skutki ekspozycji na hałas

Długotrwała ekspozycja na nadmierny hałas komunikacyjny może prowadzić do poważnych schorzeń:

1. Choroby układu sercowo-naczyniowego, takie jak nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, migotanie przedsionków czy zwiększone ryzyko zawałów.
   
   
2. Zwiększone ryzyko zachorowania na cukrzycę typu II i osłabiony metabolizm.
   
   
3. Pogorszona gospodarka hormonalna.
   
   
4. Pogorszenie słuchu i ryzyko częściowej utraty słuchu.
   
   
5. Zaburzenia snu, chroniczne zmęczenie oraz zwiększony poziom stresu.
   
   

Badania WHO wskazują, że długotrwała ekspozycja na hałas może skracać życie nawet o 10 lat, co czyni z monitoringu i ograniczania hałasu kwestię priorytetową dla zdrowia publicznego.

VI. Odpowiedź na argumenty ZDM

A. Argument o braku przepisów umożliwiających wykorzystanie radarów akustycznych w kontroli ruchu drogowego

Jak wykazano powyżej, argument ten jest nietrafiony z dwóch powodów:

1. Projekt nie zakłada kontroli ruchu drogowego, a monitoring środowiskowy, który jest dopuszczalny w świetle obowiązujących przepisów.
   
   
2. Monitoring hałasu jest obowiązkiem wynikającym z przepisów Prawa ochrony środowiska, a nie opcjonalnym działaniem wymagającym dodatkowych przepisów.
   
   

B. Argument o braku powszechnej dostępności i certyfikacji technologii

Ten argument został obalony poprzez wskazanie:

1. Precedensu w Polsce - funkcjonujący system ITS w Tychach.
   
   
2. Dostępnych na rynku rozwiązań technologicznych firm takich jak Bruitparif, Sorama, NTI Audio czy Svantec. W Polsce dystrybutorami są firmy EC Test Systems, a także Konsbud Audio. Przy tworzeniu tego wniosku możliwości techniczne były konsultowane ze specjalistami tych firm.
   
   
3. Przykładów międzynarodowych z miast takich jak Paryż, Amsterdam, Rotterdam, Berlin czy Londyn.
   
   

C. Argument o konieczności zmian legislacyjnych na poziomie krajowym

Ten argument jest nieuzasadniony, ponieważ:

1. Projekt ma charakter prewencyjny i badawczy, nie zakłada automatycznego nakładania mandatów, więc nie wymaga zmian legislacyjnych.
   
   
2. Monitoring hałasu jest obowiązkiem wynikającym z istniejących przepisów, takich jak Prawo ochrony środowiska i Dyrektywa 2002/49/WE.
   
   
3. Inne miasta w Polsce i Europie realizują podobne projekty w ramach istniejącego porządku prawnego.
   
   

VII. Obowiązki ZDM jako organu odpowiedzialnego za zdrowie i bezpieczeństwo obywateli

A. Odpowiedzialność społeczna ZDM

Zarząd Dróg Miejskich, jako jednostka organizacyjna odpowiedzialna za zarządzanie drogami publicznymi w Warszawie, ma obowiązek nie tylko formalnego wypełniania przepisów, ale także aktywnego poszukiwania rozwiązań problemów dotykających mieszkańców:

1. Odpowiedzialność za dobrostan mieszkańców: ZDM powinien aktywnie poszukiwać rozwiązań problemów, takich jak nadmierny hałas, nawet jeśli wymaga to wyjścia poza rutynowe działania.
   
   
2. Inicjowanie zmian systemowych: Jako jednostka bliska obywatelom, ZDM ma unikalną pozycję do identyfikowania problemów i inicjowania zmian. Pilotażowe projekty, takie jak monitoring hałasu, mogą dostarczyć cennych danych i argumentów do rozmów o potrzebie zmian legislacyjnych.
   
   
3. Obowiązek korzystania z dostępnych narzędzi: ZDM powinien w pełni wykorzystywać swoje kompetencje i możliwości, aby wprowadzać pozytywne zmiany w przestrzeni miejskiej.
   
   

B. Wypełnianie obowiązków konstytucyjnych

Odrzucenie projektu kamery dźwiękowej może być interpretowane jako uchylanie się od obowiązków wynikających z:

1. Art. 68 Konstytucji RP, który gwarantuje prawo do ochrony zdrowia.
   
   
2. Art. 74 Konstytucji RP, który nakłada na władze publiczne obowiązek ochrony środowiska i przeciwdziałania degradacji środowiska.
   
   

C. Możliwe konsekwencje braku działań

Brak działań ze strony miasta w zakresie ograniczania hałasu komunikacyjnego może prowadzić do:

1. Pozwów mieszkańców o naruszenie ich prawa do życia w środowisku wolnym od nadmiernego hałasu.
   
   
2. Pogorszenia zdrowia publicznego i związanych z tym kosztów społecznych i ekonomicznych.
   
   
3. Negatywnego wpływu na wizerunek miasta jako niezdolnego do rozwiązywania problemów środowiskowych i zdrowotnych swoich mieszkańców.
   
   

VIII. Propozycja rozwiązania

A. Pilotażowy charakter projektu

Proponujemy, aby projekt został wdrożony, co pozwoli na:

1. Zbieranie danych o skali problemu hałasu w rejonie skrzyżowania ulic Emilii Plater i Świętokrzyskiej.
   
   
2. Testowanie skuteczności technologii w warunkach miejskich.
   
   
3. Dostarczenie argumentów do potencjalnych zmian legislacyjnych na poziomie krajowym.
   
   

B. Współpraca międzyinstytucjonalna

Projekt mógłby być realizowany we współpracy z:

1. Uczelniami i instytutami badawczymi, które zapewniłyby naukowe wsparcie projektu.
   
   
2. Biurem Ochrony Środowiska m.st. Warszawy, które jest odpowiedzialne za realizację Programu Ochrony Środowiska.
   
   
3. Policją i Strażą Miejską, które mogłyby wykorzystywać dane z monitoringu do działań prewencyjnych i dchodzeniowych.

IX. Podsumowanie i wniosek końcowy

Przedstawiona argumentacja jasno wykazuje, że decyzja ZDM o negatywnej ocenie projektu nr 1336 jest nieuzasadniona i powinna zostać zmieniona. Projekt jest zgodny z zadaniami własnymi miasta, obowiązkami ZDM oraz istniejącymi przepisami prawa. Jego realizacja przyczyniłaby się do poprawy zdrowia i bezpieczeństwa mieszkańców oraz stanowiłaby ważny krok w kierunku rozwiązania problemu hałasu komunikacyjnego w Warszawie.

W związku z powyższym, wnoszę o pozytywne rozpatrzenie odwołania i dopuszczenie projektu "Kamera dźwiękowa na skrzyżowaniu Emilii Plater i Świętokrzyskiej – monitoring hałasu jako element poprawy bezpieczeństwa i komfortu życia mieszkańców Śródmieścia Północnego" do głosowania w ramach budżetu obywatelskiego.