Fundacja ORION Organizacja Społeczna / Instytut Ekologii Akustycznej podejmuje zdecydowane działania w odpowiedzi na próbę zastraszenia lokalnej aktywistki środowiskowej w Bysinie (woj. małopolskie) poprzez tzw. pozew SLAPP (Strategic Lawsuit Against Public Participation).
SLAPP to taktyka prawna stosowana do uciszania i zastraszania krytyków poprzez obciążanie ich kosztownymi procesami sądowymi, aż do momentu gdy zrezygnują z krytyki lub sprzeciwu. Przekształca ona kwestie interesu publicznego w kosztowne batalie prawne, skutecznie tłumiąc udział społeczeństwa obywatelskiego w istotnych debatach publicznych.
Szczególnie niepokojący jest fakt dostarczenia wezwań prawnych 23 grudnia 2024 r. na ręce matki aktywistki – timing wyraźnie wybrany, aby zakłócić okres świąteczny i wywołać maksymalny stres w rodzinie. Wyznaczono zaledwie czterodniowy termin na odpowiedź, przypadający na okres świąteczny i kończący się 27 grudnia, co praktycznie uniemożliwia skonsultowanie się z prawnikiem.
Przedstawiciele prawni właściciela kamieniołomu wysunęli szereg bezzasadnych żądań, w tym:
- Zapłata 16 000 zł za rzekome naruszenie praw autorskich
- Obowiązkowe przeprosiny publikowane przez 6 miesięcy
- Usunięcie materiałów dokumentujących naruszenia środowiskowe
- Zaprzestanie publicznej dyskusji o działalności kamieniołomu
Żądania te są sprzeczne z podstawowymi zasadami prawnymi chroniącymi:
- Wolność wyrażania poglądów (Art. 54 Konstytucji RP)
- Prawo do informacji o środowisku (Art. 74 Konstytucji RP)
- Prawo do kontroli i krytyki społecznej (Art. 1 Prawa prasowego)
- Dozwolony użytek w interesie publicznym (Art. 29² Ustawy o prawie autorskim)
- Dostęp do informacji o środowisku (Konwencja z Aarhus)
Jako fundacja składamy podziękowania współpracującej z nami kancelarii prawnej oraz organizacji Watchdog Polska za błyskawiczną pomoc prawną i wsparcie w odpowiedzi na próbę zastraszenia. Ich szybka reakcja w Wigilię pokazuje zaangażowanie sektora społecznego w ochronę obrońców środowiska.
W ramach reakcji nasza organizacja również wystosowała stanowcze pismo, ponadto kierując informację o sytuacji do innych instytucji, jak:
- Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka
- Ministerstwa Klimatu i Środowiska
- Biura Rzecznika Praw Obywatelskich
- WIOŚ w Krakowie
- Coalition Against SLAPPs in Europe (CASE)
Ponadto rozważamy podjęcie dodatkowych działań prawnych, takich jak:
- Złożenie zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa
- Skarga do Naczelnej Rady Adwokackiej dotycząca nieetycznych praktyk
- Wniosek o interwencję organów ochrony środowiska
Warto zwrócić uwagę na dewizę Adwokatury Polskiej: „Prawo, Ojczyzna, Honor”. Jak działania Doktora Nauk Prawnych Adwokata Mateusza Tondery mają się do tych wartości?
Prawo: Jeśli doszło do naruszeń prawa, powinny one być zgłaszane bezpośrednio do właściwych organów, a nie wykorzystywane jako narzędzie zastraszania.
Ojczyzna: Ochrona środowiska to obowiązek patriotyczny. Próba uciszenia osób dokumentujących potencjalne naruszenia środowiskowe nie służy interesowi narodowemu.
Honor: Wykorzystywanie gróźb prawnych do zastraszania obywateli korzystających z konstytucyjnych praw do ochrony środowiska podważa honor zawodowy.
Zaistniała sytuacja spowodowała, że interwencja społeczna dotycząca kamieniołomu w Bysinie staje się dla nas jednym z kluczowych działań obywatelskich. Właściciel kamieniołomu postawił siebie i swoją działalność w jupiterach – weźmiemy pod lupę dotychczasową dokumentację z urzędów, będziemy domagać się odpowiedzi w przypadku znalezienia wszelkich nieścisłości, a o problemie będziemy informować lokalne i krajowe media.
Nasza fundacja powstała prawie 11 lat temu na bazie braku akceptacji dla wszelkich niesprawiedliwości społecznych i wszelkie przejawy łamania praw człowieka, przemocy, zagrożeń dla zdrowia publicznego i środowiska będą powodowały nasze zdecydowane działania i zaangażowanie wszelkich możliwych środków.
Zapraszamy do śledzenia naszej interwencji obywatelskiej dotyczącej kamieniołomu w Bysinie.
