W ramach projektu „Raport: Hałas w mieście. Warszawa 2024-2025” finansowanego ze środków Narodowego Instytutu Wolności, zwróciliśmy się do warszawskich sądów z wnioskami o udostępnienie informacji publicznej na temat spraw sądowych związanych z zanieczyszczeniem hałasem.
Uzyskane odpowiedzi rzucają interesujące światło zarówno na skalę problemu, jak i na podejście instytucji wymiaru sprawiedliwości do gromadzenia i udostępniania takich danych.
W styczniu 2025 roku skierowaliśmy wnioski do sądów warszawskich, prosząc o udostępnienie informacji statystycznych dotyczących spraw związanych z hałasem w roku 2024, z podziałem na kategorie oraz informacje o statusie tych spraw. Odpowiedzi, które otrzymaliśmy, są zróżnicowane zarówno pod względem szczegółowości, jak i gotowości do udostępnienia danych.
Sąd Okręgowy w Warszawie
Sąd Okręgowy w Warszawie udzielił konkretnych informacji, wskazując, że w 2024 roku zarejestrowano 11 spraw dotyczących odszkodowania z tytułu uciążliwości hałasu, z czego:
- 10 spraw dotyczyło hałasu lotniczego
- 1 sprawa dotyczyła hałasu komunikacyjnego (sąsiedztwo drogi)
Z tych spraw:
- 9 jest w toku
- 1 zakończyła się wydaniem wyroku oddalającego powództwo
- 1 zakończyła się wydaniem wyroku częściowo uwzględniającego powództwo
Dla porównania, w 2023 roku w tym sądzie zarejestrowano 6 takich spraw.
Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia
Ten sąd przekazał szczególnie wyczerpujące dane. W wydziale cywilnym zidentyfikowano 3 sprawy dotyczące hałasu:
- 1 dotyczącą hałasu komunikacyjnego
- 2 dotyczące hałasu generowanego przez przedsiębiorstwa
Z tych spraw:
- 2 są w toku
- w 1 zapadł wyrok zakazujący emitowania dźwięków i drgań w godzinach nocnych powyżej 50 dB
W wydziale karnym (sprawy o wykroczenia) w 2024 roku odnotowano:
- 26 spraw dotyczących hałasu sąsiedzkiego
- 24 sprawy dotyczące hałasu generowanego przez przedsiębiorstwa
- 13 spraw dotyczących hałasu komunikacyjnego
- 1 sprawę dotyczącą hałasu z imprez masowych
- 6 innych spraw dotyczących hałasu (w tym krzyki w miejscach publicznych, działanie wentylatora, prace budowlane)
Status tych spraw:
- 16 w toku
- 46 zakończonych wyrokiem (uniewinnienie – 3, kara grzywny – 39, kara ograniczenia wolności – 1, kara nagany – 2, umorzenie – 1)
- 8 zakończonych postanowieniem o umorzeniu
Co interesujące, sąd ten wskazał, że w 2024 roku nastąpił spadek liczby spraw dotyczących hałasu w porównaniu z rokiem 2023.
Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli
Odpowiedź tego sądu również zawierała konkretne dane. W wydziale cywilnym zidentyfikowano 5 spraw związanych z hałasem:
- 1 dotyczącą nieodpowiedniego poziomu wyciszenia mieszkania
- 1 dotyczącą hałasu komunikacyjnego
- 2 dotyczące naruszenia prawa do wypoczynku przez hałas z budowy obwodnicy
- 1 dotyczącą hałasującej furtki na osiedlu
Status tych spraw:
- 4 w toku
- 1 zakończona wyrokiem oddalającym powództwo
W wydziale karnym odnotowano 23 sprawy o wykroczenie z art. 51 kodeksu wykroczeń:
- 21 dotyczących hałasu sąsiedzkiego
- 1 dotyczącą imprez masowych
- 1 dotyczącą hałasu generowanego przez przedsiębiorców
Status tych spraw:
- 9 niezakończonych
- 10 zakończonych wyrokiem orzekającym karę grzywny
- 1 zakończona umorzeniem
- 1 zakończona uniewinnieniem
- 2 na nieznanym etapie
Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ
Sąd ten wskazał 4 sprawy związane z hałasem:
- 1 przeciwko PKP (zakończona)
- 1 dotycząca hałasu sąsiedzkiego
- 1 dotycząca hałasu sąsiedzkiego przeciwko gminie
- 1 o zapłatę z tytułu obniżenia ceny z uwagi na hałas (nieprawomocnie zakończona)
Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy
Ten sąd poinformował, że nie prowadzi statystyk w zakresie spraw dotyczących zanieczyszczenia hałasem. Mimo to, dzięki wydziałowi karnemu uzyskaliśmy informacje, że w 2024 roku toczyły się tam:
- 13 sprawy dotyczące hałasu sąsiedzkiego
- 5 spraw dotyczących innego rodzaju hałasu
- 0 spraw dotyczących hałasu z imprez masowych
W porównaniu do 2023 roku, gdy odnotowano 22 sprawy dotyczące hałasu sąsiedzkiego, 13 spraw dotyczących innego hałasu i 1 sprawę związaną z imprezami masowymi, można zauważyć spadek liczby tych spraw.
Trudności w uzyskaniu danych
Część sądów (Sąd Rejonowy dla Warszawy-Pragi Południe, Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa) wskazała na niemożność wygenerowania żądanych danych ze względu na ograniczenia techniczne systemów informatycznych. Zgodnie z ich wyjaśnieniami, systemy sądowe nie klasyfikują spraw według kryterium „zanieczyszczenia hałasem”, co uniemożliwia automatyczne wyszukiwanie takich przypadków.
Co ciekawe, jeden z sądów, mimo początkowego zainteresowania naszym wnioskiem, zakwestionował umocowanie wnioskodawcy do występowania w imieniu organizacji. Mimo naszej niezwłocznej odpowiedzi i wyjaśnień, ostatecznie nie uzyskaliśmy informacji z tego źródła.
Wnioski i obserwacje
Analiza otrzymanych odpowiedzi pozwala na sformułowanie kilku istotnych wniosków:
- Zróżnicowana skala problemu – Sprawy dotyczące hałasu stanowią zauważalną część spraw rozpatrywanych przez warszawskie sądy, co potwierdza społeczną wagę tego problemu.
- Dominacja określonych kategorii – Najczęściej występujące kategorie to hałas sąsiedzki oraz hałas generowany przez przedsiębiorstwa, w tym lokale rozrywkowe.
- Niejednolite podejście do gromadzenia danych – Mimo że wszystkie sądy funkcjonują w ramach tego samego systemu prawnego i administracyjnego, ich podejście do gromadzenia, klasyfikowania i udostępniania danych jest znacząco różne.
- Ograniczenia systemowe – Obecne systemy informatyczne wykorzystywane przez sądy nie są przystosowane do gromadzenia danych według kryteriów tematycznych, co utrudnia monitorowanie specyficznych kategorii spraw, takich jak zanieczyszczenie hałasem.
- Spadek liczby spraw – W sądach, które udostępniły dane porównawcze z lat 2023-2024, generalnie widoczny jest spadek liczby spraw dotyczących hałasu. Może to wynikać z różnych czynników, w tym z poprawy regulacji, większej świadomości społecznej lub zmiany podejścia do rozwiązywania takich konfliktów.
Podsumowanie
Sprawy sądowe związane z hałasem stanowią ważny, choć nie zawsze odpowiednio widoczny w statystykach aspekt funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. Nasze działania mające na celu zebranie informacji o skali problemu pokazują nie tylko liczbę i charakter tych spraw, ale również systemowe wyzwania związane z monitorowaniem tego typu przypadków.
Projekt "Raport: Hałas w Mieście. Warszawa 2024-2025" jest finansowany ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030 (PROO).
Całkowita wartość projektu wynosi 193 866,00 zł. Umowa nr 17/PROO/3/2024 dotycząca wniosku numer 62772-2 pt.
