Stresujące wydarzenie wieczorem uwalnia mniej hormonów stresu niż takie samo, które ma miejsce rano, co sugeruje istnienie wrażliwości na stres doznawany wieczorem.
Centralny system ludzki reaguje słabiej na dotkliwy psychiczny stres wieczorem niż na ten oddziałujący na nas rankiem – dowodzą wyniki badań prowadzonych przez japoński Hokkaido University.
Lekarz, psycholog, Yujiro Yamanaka, wraz ze współpracownikami, zrekrutowali 27 młodych, zdrowych ochotników, pracujących na co dzień w normalnych godzinach i posiadających normalne nawyki senne. Zamierzali dowiedzieć się, czy oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (oś HPA) odpowiada w odmienny sposób na znaczny psychiczny stres w zależności od pory dnia. Wyniki badań zostały opublikowane w dzienniku Neuropsychopharmacology Reports.
Oś HPA łączy układ biochemiczny (hormonalny) z nerwowym. Kortyzol, główny ludzki hormon stresu, jest uwalniany przez kilka godzin, kiedy oś HPA jest aktywowana przez stresujące zdarzenie. Reakcja taka jest wskazana, ponieważ pomaga zaopatrzyć ciało w energię w obliczu dostrzeżonej potrzeby podjęcia walki lub ucieczki. Poziom kortyzolu jest regulowany również przez dobowy zegar biologiczny cykający w naszym mózgu i jest zwykle wysoki o poranku, a niski wieczorem.
Testy i badania w grupach
Na początku badacze zmierzyli dzienny rytm zmian poziomu kortyzolu w ślinie wolontariuszy, aby ustalić jego poziom wyjściowy w badaniach. Następnie uczestników podzielono na dwie grupy: pierwsza – wystawiana na stres rano, dwie godziny po obudzeniu się, i druga – stawiana w stresującej sytuacji wieczorem, 10 godzin po obudzeniu.
Test polegający na stresowaniu badanych trwał 15 minut i polegał na przygotowaniu i przedstawieniu prezentacji przed trzema wytrenowanymi rozmówcami i kamerą oraz na liczeniu w pamięci. Próbki śliny zostały pobrane pół godziny przed rozpoczęciem testu, natychmiast po prezentacji i w odstępach dziesięciominutowych w ciągu kolejnej pół godziny.
W jakiej porze dnia jesteśmy bardziej podatni na stres
Badający odkryli, że poziom kortyzolu we krwi wzrastał znacząco u ochotników, którzy doświadczali stresu rano, podczas gdy inna reakcja była obserwowana u tych testowanych wieczorem. Z drugiej strony częstość pracy serca (tzw. tętno) i sygnały z współczulnego systemu nerwowego, które są natychmiastową odpowiedzią na stres, nie różniły się w obu grupach poddawanych testowi w różnych porach dnia.
Yujiro Yamanaka podsumował: “Ciało może odpowiedzieć na poranne stresujące wydarzenie poprzez aktywację osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA axis) i współczulnego systemu nerwowego, ale ciało musi odpowiedzieć na wieczorne stresujące zdarzenie tylko poprzez aktywację współczulnego systemu nerwowego. Nasze badania sugerują, że może istnieć wrażliwość na wieczorny stres. Jednakże ważne jest, aby wziąć pod uwagę indywidualny unikatowy zegar biologiczny każdego z nas i porę dnia, w której oceniamy reakcję na stresującą sytuację i jej zapobiegamy”.
Wynika z tego rada, aby stresujące zdarzenia brać za rogi rankiem, a wieczorem odpoczywać z dala od presji psychicznej dnia codziennego.
Źródło: Hokkaido University