W niniejszym artykule poddajemy analizę funkcjonowania strzelnicy w miejscowości Marynino (gmina Serock, powiat legionowski) w kontekście korzystania z tego obiektu przez służby państwowe – Wojsko Polskie i Policję.
W opracowaniu wykażemy liczne nieprawidłowości związane z działalnością strzelnicy, w tym przekroczenie dopuszczalnych norm hałasu o 12,6 dB potwierdzone przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, wątpliwości dotyczące legalności obiektu (potencjalna samowola budowlana), oraz brak należytej staranności ze strony służb państwowych w weryfikacji statusu prawnego i środowiskowego obiektu.
Szczególnie niepokojący jest znaczący wzrost wydatków publicznych na wynajem strzelnicy w ostatnich latach – od 59 tys. zł w 2021 r. do około 500 tys. zł w 2024 r. Brak reakcji instytucji państwowych na skargi mieszkańców stanowi naruszenie konstytucyjnego prawa obywateli do ochrony zdrowia i życia w niezanieczyszczonym środowisku.
Wprowadzenie
Strzelnica w miejscowości Marynino to – według informacji podawanych przez jej operatora – największa cywilna strzelnica w Polsce działająca na otwartym powietrzu. Obiekt ten funkcjonuje od 2017 roku na terenie byłej kopalni żwiru, zajmując powierzchnię około 16 ha. Strzelnica posiada oś strzelecką z dystansem 500 m, dodatkowo osie 300 i 100 m, 3 osie 50 m, 3 osie 40 m oraz 28 osi dynamicznych.
Już od początku swojej działalności strzelnica wzbudzała protesty okolicznych mieszkańców, których jakość życia drastycznie się pogorszyła z powodu ciągłego hałasu związanego z prowadzonymi tam strzelaniami. W bezpośrednim sąsiedztwie strzelnicy znajduje się też Specjalny obszar ochrony siedlisk „Świetliste dąbrowy i grądy w Jabłonnej” oraz obszar chronionego krajobrazu objęty programem Natura 2000 – a więc strzelnica jest uciążliwością również dla środowiska naturalnego.
Szczególnie bulwersujący dla nas oraz mieszkańców jest fakt, że z obiektu, którego działalność budzi liczne wątpliwości prawne i środowiskowe, regularnie korzystają służby państwowe – wojsko i policja – finansując jego działalność ze środków publicznych.
W ramach działań interwencyjnych jako Instytut Ekologii Akustycznej skierowaliśmy szereg zapytań do różnych instytucji państwowych, w tym do Ministerstwa Obrony Narodowej, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych. Analiza otrzymanych odpowiedzi ujawnia szereg niespójności i budzi poważne wątpliwości co do należytej staranności tych instytucji w kontroli obiektów, z których korzystają.
W Polsce funkcjonuje 197 strzelnic będących w bezpośredniej administracji MON. Powstaje więc pytanie, dlaczego służby państwowe nie korzystają z tych obiektów, tylko wynajmują prywatną strzelnicę budzącą tak liczne kontrowersje. W tym wypadku pojawiają się pytania, na ile na takie decyzje ma wpływ fakt, że strzelnica ta jest prowadzona przez osoby uprzednio związane z policją.
Odpowiedź Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych
Najbardziej niepokojące aspekty odpowiedzi IWsp SZ:
- Brak wiedzy o przekroczeniu norm hałasu: IWsp SZ twierdzi, że „nie posiada informacji o przekroczeniu przez strzelnicę w Maryninie dopuszczalnych norm hałasu”. Pokazuje to, że wojsko nie bada komercyjnych obiektów, z którymi podpisuje intratne umowy czy obiekty te nie łamią polskiego prawa, w tym norm hałasu w środowisku. Zauważmy, że Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska przeprowadził kontrolę i stwierdził przekroczenie norm o 12,6 dB.
- Sprzeczność w kwestii umów: Z jednej strony IWsp SZ twierdzi, że „obecnie nie realizuje umów wynajęcia przedmiotowego obiektu” – zakładamy, że chodzi o sam rok 2025, pomimo, że wg informacji od lokalnej społeczności, wojsko dalej trenuje na tym obiekcie. Z drugiej strony – w odpowiedzi na nasz wniosek o udostępnienie informacji publicznej – rzecznik prasowy IWsp SZ w dniu 20 marca 2025 podał konkretne kwoty wydatkowane na wynajem strzelnicy w latach 2021-2024, – włącznie z 500 tys. zł na rok 2024.
- Znaczący wzrost wydatków publicznych:
- 2021: ok. 59 000 PLN
- 2022: ok. 107 000 PLN (wzrost o 81%)
- 2023: ok. 300 000 PLN (wzrost o 180%)
- 2024: ok. 500 000 PLN (wzrost o 67%, dane planowane)
Oznacza to, że w ciągu 4 lat wydatki na strzelnicę wzrosły o ponad 740%.
- Brak wiedzy o statusie prawnym obiektu: IWsp SZ nie posiada wiedzy o fakcie, że Samorządowe Kolegium Odwoławcze rozstrzygnęło, iż strzelnica w Maryninie może stanowić samowolę budowlaną – czyli ponownie brak zainteresowania czy środki z umów nie idą na obiekty, które łamią obowiązujące w Polsce prawo.
- Rozbieżność między teorią a praktyką: IWsp SZ deklaruje, że przed podpisaniem umowy na korzystanie ze strzelnicy prywatnej sprawdzane jest spełnienie wszystkich wymogów formalnych, ale jednocześnie przyznaje się do braku wiedzy o podstawowych kwestiach prawnych i środowiskowych dotyczących obiektu.
Odpowiedź Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji
MSWiA w swojej odpowiedzi przyznaje, że „aktualnie obowiązujący stan prawny w odniesieniu do funkcjonowania tzw. strzelnic komercyjnych wydaje się nie w pełni odpowiadać na aktualne potrzeby związane z odpowiednim poziomem bezpieczeństwa dla otoczenia takich strzelnic”. Jednocześnie ministerstwo podjęło „prace analityczno-koncepcyjne dotyczące potencjalnych kierunków zmian w obowiązującym stanie prawnym”.
MSWiA przekazało również dwie eksperckie opinie dotyczące wpływu hałasu na zdrowie człowieka:
- Instytut Medycyny Pracy potwierdza, że hałas ponadnormatywny, w tym strzelecki, działa niekorzystnie na organizm człowieka
- Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – PZH również jednoznacznie wskazuje na negatywne skutki zdrowotne ekspozycji na hałas
Aspekt prawny
Z dostępnych dokumentów wynika, że istnieją poważne wątpliwości co do legalności funkcjonowania strzelnicy w Maryninie. Samorządowe Kolegium Odwoławcze miało rozstrzygnąć, że obiekt może stanowić samowolę budowlaną. Ponadto, zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, teren zajmowany przez strzelnicę to głównie tereny zakrzaczeń i zalesień, a więc zgodnie z tym dokumentem taki obiekt jak strzelnica nie powinien tam funkcjonować.
Funkcjonowanie strzelnic w Polsce regulują:
- Ustawa z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Rozdział 4).
- Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 15 marca 2000 r. w sprawie wzorcowego regulaminu strzelnic.
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 kwietnia 2000 r. w sprawie wymagań w zakresie ochrony środowiska dotyczących budowy i użytkowania strzelnic.
Jak przyznaje samo MSWiA, przepisy te nie odpowiadają w pełni na aktualne potrzeby.
Nie mniej jednak w dalszym ciągu służby państwowe korzystają z obiektu, który może funkcjonować nielegalnie i przekracza normy hałasu, w dodatku nie wykazując intencji, aby ten stan zmienić i wprowadzić zalecenia WIOŚ dotyczące zabezpieczenia akustycznego obiektu. Taka sytuacja może rodzić odpowiedzialność karną funkcjonariuszy państwowych na podstawie art. 337a ustawy Prawo ochrony środowiska, który mówi: „Kto narusza warunki decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu, podlega karze grzywny”.
Aspekt środowiskowy
Zgodnie z badaniem przeprowadzonym przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie dnia 21 lipca 2023 r., stwierdzono przekroczenie o 12,6 dB dopuszczalnego poziomu hałasu przenikającego do środowiska ze strzelnicy. Pomiary wykazały poziom hałasu wynoszący około 63 dB, podczas gdy przepisy dopuszczają poziom 50 dB.
Opinia Instytutu Medycyny Pracy przedstawia wykres pokazujący, że już przy poziomie 110 dB ponad 5% osób ocenia hałas strzelecki jako wysoce dokuczliwy. Według tej opinii hałas ponadnormatywny działa niekorzystnie na organizm człowieka, powodując:
- zaburzenia snu
- uszkodzenie słuchu
- zaburzenia zdrowia psychicznego (stres, depresja, lęk, agresja)
- zaburzenia koncentracji i pamięci
- negatywny wpływ na układ sercowo-naczyniowy
Wpływ na społeczność lokalną
Mieszkańcy okolicznych miejscowości od lat protestują przeciwko funkcjonowaniu strzelnicy. Mimo licznych interwencji i protestów, w tym z udziałem mediów (reportaż w Polsat News), sytuacja nie uległa poprawie. Petycja z podpisami blisko 200 mieszkańców została skierowana do władz lokalnych i centralnych.
Mieszkańcy wskazują na następujące problemy:
- Rozdrażnienie, zdenerwowanie, problemy z koncentracją
- Zaburzenia snu
- Brak możliwości przebywania na otwartym powietrzu i wypoczynku
- Stres u zwierząt domowych
- Zmęczenie, problemy z koncentracją, problemy z zasypianiem, bóle głowy
Szczególnie bulwersujący był przypadek dzieci uczących się zdalnie podczas pandemii COVID-19, które były upominane przez nauczycieli, że „grają w gry komputerowe podczas zajęć lekcyjnych” – a były to odgłosy strzałów ze strzelnicy.
Wnioski
- Służby państwowe (wojsko i policja) korzystają z obiektu, który przekracza dopuszczalne normy hałasu i może funkcjonować jako samowola budowlana.
- Instytucje państwowe nie wykazują należytej staranności w weryfikacji statusu prawnego i środowiskowego obiektów, z których korzystają.
- Znaczący wzrost wydatków publicznych na wynajem strzelnicy w Maryninie budzi wątpliwości co do gospodarności i celowości tych wydatków (przy posiadaniu 197 strzelnic w dyspozycji MON).
- Brak reakcji instytucji państwowych na skargi mieszkańców stanowi naruszenie konstytucyjnego prawa obywateli do ochrony zdrowia i życia w niezanieczyszczonym środowisku.
- Opinie eksperckie jednoznacznie potwierdzają negatywny wpływ hałasu, w tym hałasu strzeleckiego, na zdrowie człowieka.
- Powstaje paradoksalna sytuacja, w której państwo poprzez jedne instytucje (WIOŚ) nakłada kary za łamanie prawa, a przez inne (MON, MSWiA) de facto finansuje to łamanie prawa, gdyż wpływy z kontraktów ze służbami państwowymi znacznie przewyższają nałożone kary.
* * *
Przypadek strzelnicy w Maryninie ilustruje szerszy problem związany z funkcjonowaniem strzelnic komercyjnych w Polsce. Brak odpowiednich regulacji prawnych oraz niewystarczający nadzór ze strony instytucji państwowych prowadzi do sytuacji, w której mieszkańcy są pozbawieni ochrony przed uciążliwym hałasem.
Szczególnie niepokojący jest fakt, że służby państwowe – wojsko i policja – korzystają z obiektu budzącego tak liczne kontrowersje, finansując jego działalność ze środków publicznych. Oczywistym jest, że Wojska Obrony Terytorialnej i siły zbrojne ogólnie muszą się szkolić, szczególnie w obecnej trudnej sytuacji geopolitycznej. Jednak ćwiczenia mające na celu obronę ludności cywilnej nie mogą odbywać się kosztem zdrowia i komfortu życia tych osób, które mają być chronione przez te służby w przypadku wojny. To swoisty paradoks – prowadzenie ćwiczeń, aby chronić obywateli, przy jednoczesnym skracaniu ich lat życia w zdrowiu poprzez lata eksponowania na hałas i spowodowanie, że żyją de facto jak na poligonie. Dodatkowo mieszkańcy borykają się z realną stratą finansową z powodu spadku wartości ich nieruchomości.
Interwencja w Maryninie stała się jedną z naszych priorytetowych spraw w skali kraju. Jako organizacja pożytku publicznego, działająca w oparciu o fakty, prawo i ekspertyzy naukowe, Instytut Ekologii Akustycznej będziemy konsekwentnie interweniowali na wszystkich szczeblach administracji publicznej aż do osiągnięcia celu. Deklarujemy, że nie ustaniemy w działaniach, dopóki nie nastąpi jedno z rozwiązań: skuteczne akustyczne zabezpieczenie obiektu eliminujące wszelkie uciążliwości związane z hałasem, wstrzymanie działalności do czasu wymaganej modernizacji wraz z zadośćuczynieniem za powstałe szkody, lub całkowite zamknięcie obiektu. Sprawa strzelnicy w Maryninie będzie monitorowana przez nas tak długo, jak będzie to konieczne dla przywrócenia praworządności i ochrony zdrowia mieszkańców.
Poniżej załączamy opinię Instytutu Medycyny Pracy dot. wpływu hałasu na zdrowie człowieka oraz opinię Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – PZH dot. wpływu hałasu na zdrowie człowieka – oba dokumenty nadesłane przez MSWiA, za co dziękujemy.
