Konsorcjum ILUCIDARE, Komisja Europejska i Europa Nostra z dumą ogłaszają listę zakwalifikowanych w 2020 r. projektów oraz pierwszą w historii edycję Specjalnych Nagród ILUCIDARE odbywającą się w ramach Europejskiej Nagrody w Dziedzinie Dziedzictwa Kulturowego / Nagrody Europa Nostra. Mamy tu polski akcent!
Projekty te są wybitnymi przykładami innowacyjnych działań opartych na dziedzictwie kulturowym i stosunkach międzynarodowych w całej Europie.
6 projektów zakwalifikowanych do Specjalnych Nagród ILUCIDARE 2020 to:
Innowacje oparte na dziedzictwie kulturowym
- Smart Heritage City, FRANCJA / PORTUGALIA / HISZPANIA
- John’s Bulwark, ‘s-Hertogenbosch, HOLANDIA
- TYPA – Estońskie Muzeum Druku i Papieru, Tartu, ESTONIA
Dyplomacja oparta na dziedzictwie kulturowym
- Archaeology for a young future, WŁOCHY / SYRIA
- Przyjaciele Czeskiego Dziedzictwa, WIELKA BRYTANIA
- Dom Oppenheimów, Wrocław, POLSKA
– Projekty zakwalifikowane do Specjalnych Nagród ILUCIDARE pokazują, że dziedzictwo kulturowe ma znaczenie i tworzy wartość dla Europy. Łącząc współczesne i historyczne techniki, opracowując najnowocześniejsze rozwiązania i wykorzystując dziedzictwo kulturowe w celu wspierania dialogu międzyludzkiego i wzajemnego zrozumienia, projekty te pokazują, w jaki sposób dziedzictwo kulturowe jest strategicznym zasobem dla innowacyjnych, kreatywnych, otwartych i współpracujących społeczeństw. W imieniu konsorcjum ILUCIDARE pragnę pochwalić zakwalifikowane projekty za niezwykłą pracę i włożone poświęcenie. Mamy nadzieję, że Wasze sukcesy zainspirują i ułatwią innowacyjne wykorzystanie dziedzictwa kulturowego do zrównoważonego rozwoju i wymiany kulturalnej w Europie i poza nią – powiedział Koen Van Balen, koordynator projektu ILUCIDARE (KU Leuven, Belgia).
– Specjalne Nagrody ILUCIDARE pokazują, w jaki sposób dziedzictwo kulturowe łączy naszą przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Ujawniają ogromny potencjał wspólnego dziedzictwa Europy w zakresie wspierania innowacji i wzmocnienia pozytywnej roli UE w świecie, poprzez międzynarodową współpracę kulturalną. W tych trudnych czasach projekty znajdujące się na shortliście nowo utworzonych Specjalnych Nagród ILUCIDARE są dla nas wszystkich ogromną inspiracją. Są prawdziwymi Bohaterami Talentów Europy – powiedziała Mariya Gabriel, komisarz ds. Innowacji, badań, kultury, edukacji i młodzieży.
[penci_blockquote style=”style-2″ align=”none” author=”Mariya Gabriel”]Teraz, bardziej niż kiedykolwiek, musimy zmobilizować i zjednoczyć światy kultury, dziedzictwa, innowacji i badań oraz wzmocnić nasze globalne partnerstwa. Serdecznie gratuluję zakwalifikowanym projektom wykazania, że dziedzictwo kulturowe jest potężnym katalizatorem ożywienia i odrodzenia Europy.[/penci_blockquote]
6 zakwalifikowanych projektów przyniesie społeczności ILUCIDARE inspirację – nie tylko pozostałym uczestnikom, ale też decydentom wspierającym dziedzictwo jako dziedzinę dynamiczną i kreatywną.
Jesienią 2020 roku zostanie ogłoszonych dwóch zwycięzców Specjalnych Nagród ILUCIDARE – jeden za wybitne osiągnięcia w dziedzinie dziedzictwa kulturowego i innowacji oraz drugi za wybitne osiągnięcia w dziedzinie dziedzictwa kulturowego i stosunków międzynarodowych.
Specjalne Nagrody ILUCIDARE wspierane są przez unijny program badań i innowacji „Horyzont 2020”, a także unijny program „Kreatywna Europa” dla kultury i sektorów audiowizualnych, który wspiera również Europejską Nagrodę w Dziedzinie Dziedzictwa Kulturowego / Nagrodę Europa Nostra.
* * *
Dom Oppenheimów znajduje się w obszarze historycznego centrum Wrocławia. Posiada średniowieczną substancję, ale w XVII wieku nadano mu jednak obecną barokową formę. Była to jedna z niewielu zabytkowych kamienic we Wrocławiu, które przetrwały II wojnę światową. Ponieważ od początku XX wieku nie poddawana była konserwacji ani modernizacji, stan kamienicy bardzo się pogorszył i nie nadawała się już do zamieszkania, właśnie wtedy w 2012 roku kupiła ją obecna właścicielka. Następnie dom przeszedł staranny proces renowacji i modernizacji, podczas którego pieczołowicie uwzględniono jego wielowarstwowość substancji zarówno samego budynku, jak i związanej z nim historii społecznej.
Podczas prac konserwatorskich odsłonięto i odrestaurowano fragmenty barokowych i secesyjnych malowideł ściennych, gotyckie i renesansowe elementy kamienne oraz wyeksponowano gotyckie mury. W części tylnej powstał nowy budynek ze szklanymi fasadami na konstrukcji nośnej, odpowiadający wymaganiom nowoczesnych obiektów.
Projekt konserwacji i renowacji stanowił platformę wymiany dla polskich i niemieckich konserwatorów, restauratorów zabytków i rzemieślników. I tak zanim polscy rzemieślnicy podjęli pracę w tym budynku, zostali wysłani na szkolenia do Centrum Rzemiosła i Ochrony Zabytków w Görlitz w Niemczech. Proces konserwacji i rekonstrukcji budynku był także wspierany przez Polsko-Niemiecką Fundację Ochrony Zabytków.
Równolegle do prac budowlanych właścicielka budynku zainicjowała projekt badawczy dotyczący niemiecko-żydowsko-polskiej historii kamienicy, był on realizowany w Katedrze Literatury Niemiecko-Żydowskiej i Historii Kultury na Europejskim Uniwersytecie Viadrina we Frankfurcie nad Odrą. Niemieccy studenci, uczestniczący w tym projekcie, przeprowadzili badania archiwalne i wywiady, w tym wywiad z najstarszą żydowską, byłą mieszkanką tego domu. Młodzi badacze odkryli również dwie gałęzie tej rodziny, które do tej pory nie wiedziały o sobie, że ocalały z zagłady.
Dziś dom jest wielofunkcyjnym centrum kulturalnym z restauracją na parterze. Wydarzenia kulturalne organizowane przez założoną w 2014 roku Fundację OP ENHEIM są otwarte zarówno dla mieszkańców, jak i odwiedzających Wrocław. Wystawy, zwiedzanie domu i publikacje fundacji OP ENHEIM są udostępniane w języku polskim, niemieckim i angielskim, tak aby były zrozumiałe dla międzynarodowej publiczności, i przedstawiają relacje polsko-niemieckie, a także ukazują tragiczne niemiecko-żydowskie dziedzictwo Wrocławia.
Fundacja OP ENHEIM współpracuje również z innymi organizacjami o charakterze polsko-niemieckim, na przykład z niemieckim stowarzyszeniem Arbeitsgemeinschaft Staat und Gesellschaft e.V., które organizuje wykłady i zwiedzanie Domu Oppenheimów dla żołnierzy niemieckich w ramach ich szkolenia politycznego.
Głównym celem fundacji OP ENHEIM jest kontynuowanie współpracy w dziedzinie sztuki, kultury i społeczeństwa obywatelskiego poprzez wykorzystanie historii, opowiadanej poprzez to dziedzictwo materialne.
– Projekt ten jest wyraźnym przykładem tego, w jaki sposób można rozwijać wzajemne zrozumienie i wymianę międzykulturową poprzez pokazywanie wielowarstwowego dziedzictwa kulturowego. Jednocześnie wartości te przyczyniają się do zachowania budynku i podkreślają jego rolę. W szczególności godne pochwały jest silne powiązanie prac konserwatorskich z historią miejsca i jego oryginalnym kontekstem – jak podkreśliło w swojej ocenie jury ILUCIDARE.
Dom Oppenheimów to miejsce, które warto odwiedzać. W zeszłym roku byli gospodarzami jednego z wydarzeń w ramach festiwalu TIFF – „Ludzie jak bogowie”. Zobaczcie sami…
Grafika: Małgorzata Kujda