Psychiczne znęcanie się nad dzieckiem to szereg celowych działań i zaniedbań, słownych i innych, które budują w dziecku przeświadczenie, że jest bezwartościowe, nieodpowiednie, niekochane, niechciane, zagrożone oraz jest tylko po to, żeby usługiwać innym.

Brak odpowiedniego wsparcia emocjonalnego, izolowanie lub terroryzowanie dziecka, to przykłady przemocy psychicznej. Przemoc domowa, której świadkiem jest dziecko, to także forma psychicznego znęcania się.

Rodzaje psychicznego znęcania się nad dziećmi

Przejawy psychicznego znęcania się nad dziećmi są często dzielone na dziesięć kategorii:

1. Odrzucenie: brak chęci pomocy dziecku, jego odrzucanie i odtrącanie, sprawianie, że czuje się bezużyteczne i bezwartościowe, a także podcinanie mu skrzydeł poprzez dawanie do zrozumienia, że jego pomysły i uczucia się nie liczą.
2. Pogardzenie: poniżanie dziecka, wyśmiewanie, upokarzanie, krytykowanie, obrażanie oraz sprawianie, że żyje w poczuciu wstydu.
3. Terroryzowanie: grożenie, dziecku lub komuś, kto jest mu bliski, przemocą fizyczną, porzuceniem lub śmiercią, grożenie zniszczeniem rzeczy dziecka, narażanie go na chaotyczne i niebezpieczne sytuacje, stawianie ścisłych i niedorzecznych wymagań pod groźbą kary w przypadku braku ich spełnienia.
4. Izolowanie: fizyczne lub społeczne izolowanie dziecka, ograniczanie jego wolności do spotykania się z innymi.
5. Demoralizacja lub wyzysk: tolerowanie lub zachęcanie do nieodpowiedniego zachowania, wystawianie dziecka na kontakt z osobami niegodnymi naśladowania, traktowanie dziecka jak służbę, zachęcanie lub zmuszanie do brania udziału w czynnościach o charakterze seksualnym.
6. Nieokazywanie wsparcia emocjonalnego: wykazywanie się brakiem uwagi w stosunku do dziecka lub zainteresowania nim, ignorowanie jego potrzeb emocjonalnych, unikanie kontaktu wzrokowego, pocałunków lub rozmowy z dzieckiem, brak pochwał kierowanych do dziecka.
7. Zaniedbanie: ignorowanie potrzeb dotyczących zdrowia i wykształcenia dziecka, odmawianie lub zaniedbywanie dostępu do wymaganego leczenia lub kuracji.
8. Wychowywanie w warunkach przemocy domowej: narażanie dziecka na bycie świadkiem kłótni i aktów przemocy pomiędzy rodzicami, wykazywanie przez rodzica lub opiekuna tendencji do emocjonalnego znęcania się, brak dbałości o odpowiednie warunki do zdrowego rozwoju i życia dziecka, tworzenie środowiska pełnego strachu, nienawiści i niepokoju, co jest szczególnie istotne, biorąc pod uwagę, że dziecko potrafi wczuwać się w emocje, uczucia i opinie rodzica lub opiekuna.
9. Brak zainteresowania dzieckiem: nieokazywanie uczuć, ignorowanie dziecka i jego podstawowych potrzeb, ignorowanie dziecka, kiedy ono wymaga pocieszenia, niezwracanie się do dziecka po imieniu.
10. Zwracanie się do dziecka w raniący sposób. Rodzice ze skłonnościami do emocjonalnego znęcania się mają tendencję do okazywania uczuć lub mówienia rzeczy, które mogą zranić dziecko. Przykładami takiego zachowania mogą być: dawanie dziecku do zrozumienia, że jest niechciane, mówienie lub sugerowanie, że życie bez niego byłoby łatwiejsze, jak na przykład mówienie dziecku — wolałabym/wolałbym, żebyś się nie urodziła/urodził — naśmiewanie się z dziecka lub ubliżanie, na przykład poprzez mówienie mu — jesteś głupi/głupia — grożenie dziecku surową karą lub nawet śmiercią i ciągłe ataki słowne.

Oznaki psychicznego znęcania się nad dzieckiem

Oznakami, które wskazują na to, że dziecko może doświadczać psychicznego znęcania się to:

• Trudności w szkole
• Zaburzenia odżywiania prowadzące do utraty wagi lub problemów z jej nabraniem
• Problemy emocjonalne, takie jak niska samoocena, depresja i poczucie lęku
• Buntownicze zachowanie
• Zaburzenia snu
• Mało konkretne skargi na własne zdrowie fizyczne

Źródła:

• Administration for Children and Families (Child Maltreatment 2010)
• USA Today (MandatoryAbuse-Report Laws)
• Child Welfare Information Gateway, Definitions, Scope and Effects of Child Abuse (Administration for Children and Families)