Jeśli w twojej historii życia są złe, toksyczne związki partnerskie, a do tego przejawiała się niepewność finansowa, a także… dyskryminacja – zwiększa się ryzyko twojej przedwczesnej śmierci.

Co więcej – okazuje się, że każdy z tych czynników ma większy wpływ na ryzyko śmiertelności niż brak ćwiczeń fizycznych. Do takich wniosków doszli naukowcy po badaniach przeprowadzonych na tysiącach ludzi w USA. Odkrycia sugerują również, że rasizm ma wpływ na to, kiedy człowiek umrze, mówi Eli Puterman z University od British Columbia w Kanadzie, który kierował pracami.

Jak mówi Puterman – czego praktycznie wszyscy jesteśmy świadomi – czynniki biologiczne odgrywają ważną rolę w naszym zdrowiu. Ale są też czynniki niebiologiczne – takie jak nasze zachowania i doświadczenia życiowe. One również mają wpływ. Aby dowiedzieć się więcej, jaki wpływ na nas mają te czynniki, Puterman wraz ze swoim zespołem sięgnął do danych 13 611 dorosłych.

Zespół zbadał, w jaki sposób każda z osób biorąca udział w badaniu odpowiedziała na pytania dotyczące 57 czynników społecznych i behawioralnych, które mogły mieć wpływ na ich zdrowie. Następnie grupa przeanalizowała każdy z czynników osobno, aby ocenić, czy którykolwiek zwiększył prawdopodobieństwo śmierci w okresie sześciu lat. Toksyczne relacje

– Nic dziwnego, że zachowania zdrowotne zdały się odgrywać wiodącą rolę – powiedział Puterman. Na przykład bycie palaczem prawie dwukrotnie zwiększyło ryzyko śmierci danej osoby w ciągu sześciu lat. A ci, którzy przyznali, że nadużywają alkoholu, zwiększyli to ryzyko o 36 procent.

Istotną rolę odgrywają również czynniki społeczne. Na przykład osoby, które przeżyły rozwód, były o 45% bardziej narażone na śmierć w ciągu sześciu lat. – Zaskakujące było to, że rozwód znajdował się w tym wszystkim tak wysoko – stwierdził Puterman. – Ale w końcu nasze negatywne relacje mają bardzo duży wpływ na nasze codzienne samopoczucie, jak i zdrowie. Rozwód prawdopodobnie pojawił się po latach negatywnych doświadczeń ze współmałżonkiem. 

Kolejnym ważnym czynnikiem były trudności finansowe. Ryzyko śmierci wzrosło tu o 32% u osób, które doświadczyły niedawnych lub przedłużających się problemów z finansami. Ma to również znaczenie u osób z długą historią bezrobocia – co w sposób oczywisty jest połączone z kłopotami finansowymi. Co ciekawe, badanie ujawniło, że osoby, które korzystały z bonów żywnościowych, były o 28% bardziej narażeni na śmierć w ciągu sześciu lat.

Wydaje się, że czynniki te mają większy wpływ na ryzyko zgonu niż brak wysiłku fizycznego, co według analizy zwiększyło ryzyko śmierci w badanym okresie o “zaledwie” 15 procent.

Doświadczenia społeczne

– Odkrycia pasują do wcześniejszych badań – mówi Jane Falkingham z University of Southampton. Ludzie mieszkający w mieszkaniach o niskim standardzie mogą doświadczać wilgoci lub innych problemów, które mogą mieć wpływ na nasze ogólne zdrowie. W dodatku osoby o niższych zarobkach są zmuszone do kupowania żywności gorszej gatunkowo. – Biologia nie determinuje wszystkiego – mówi Falkingham. – Genetyka może predysponować cię do danego wyniku, ale w rzeczywistości twoje doświadczenia społeczne i środowiskowe wpływają na twój stan zdrowotny w takim samym, jak nie większym, stopniu niż sama biologia. 

Do 20 najbardziej wpływowych czynników dotyczących umieralności należało doświadczanie regularnej lub poważnej dyskryminacji. W osobnej analizie Puterman ze swoim zespołem przyjrzeli się czynnikowi etnicznemu. Okazało się, że Afroamerykanie byli o 22 procent bardziej narażeni na śmierć niż osoby rasy białej (kaukaskiej).

– Afroamerykanie w Stanach Zjednoczonych mają większe trudności finansowe, a także częściej spotykają się z codzienną dyskryminacją – mówi Puterman. Chroniczny stres wywołany przez te czynniki może wpływać na zdrowe funkcjonowanie układu odpornościowego, serca i układy trawiennego, a także na zdrowie psychiczne.

Puterman dodaje, że wpływ pochodzenia etnicznego może być większy. Twierdzi, że osoby szczególnie dotkniętymi czynnikami, które zwiększają śmiertelność mogły już umrzeć, zanim osiągnęły wiek uczestników badania.

Poprawianie wyników zdrowotnych

W Wielkiej Brytanii niektóre mniejszości etniczne mają również gorsze wyniki zdrowotne. – Częściowo dlatego, że takie grupy są uboższe – mówi Falkingham. – Nawet, kiedy udaje ci się zapanować nad tymi wszystkimi czynnikami, to i tak zawsze występują jakieś różnice. Co wskazuje zatem wyłączeni na rasizm – mówi z przekonaniem.

Wiele raportów sugerowało różne sposoby poprawy wyników zdrowotnych dla dyskryminowanych czy innych grup zagrożonych wykluczeniem społecznym.

Jednym z nich jest publikacja w Public Health England, która mówi o nieproporcjonalnym wpływie COVID-19 na grupy mniejszości etniczne. W artykule stwierdzono, że pandemia – ujawnia i pogłębia długotrwałe nierówności dotykające grupy BAME (ang. black, asian, minority ehtnic – przyp. red.) na terenie Wielkiej Brytanii – oraz że rasizm, dyskryminacja i stygmatyzacja rasowa mogą odgrywać pewną rolę.

– Jednym z problemów jest to, że pojawiają się nowe badania i nowe artykuły z zaleceniami czy rekomendacjami, ale nie do końca ich przestrzegamy jako społeczeństwo – mówi na koniec Falkingham.

Źródło: PNAS