Stres pourazowy wpływa na rozwój mózgów u kobiet i mężczyzn w odmienny sposób. Takie wnioski zostały wyciągnięte po przeprowadzonych badaniach na Stanford University School of Medicine w ramach “Early Life Stress and Pediatric Anxiety Program”.

Podczas porównania mózgów osób, które doświadczały traumy oraz osób, które nie miały do czynienia z takimi wydarzeniami, odkryto różnice w wielkości powierzchni wyspy (struktury anatomicznej w ludzkim mózgu). Ponadto zauważono dodatkowe różnice w tych wielkościach zależne od płci. Wyspa jest obszarem ukrytym głęboko w korze mózgu i jest odpowiedzialna m.in. za introceptywne odbieranie bodźców – czyli takich, które pochodzą z wnętrza ciała. Jeśli chodzi o doświadczanie społeczne, to wyspa ma związek z przetwarzaniem informacji związanych z naruszeniem norm, emocji, a także empatii oraz ogólnie z samoświadomością. Badanie to opublikowano w internetowym wydaniu “Depression and Anxiety” 9 stycznia 2017 roku. Jest to pierwsze badanie, które wzięło pod uwagę różnice płci oraz wyspy u osób z traumatycznymi historiami w swoim życiu.

Nie każda osoba doświadczająca traumy rozwija w sobie zespół stresu pourazowego (PTSD). Osoby, u których zdiagnozowano to zaburzenie, jak i osoby, które długo były wystawione na czynniki stresogenne, wykazują nadmierne wystawienie na “natrętne” i powtarzające się myśli, a nawet na myśli samobójcze, co powiązane jest z traumatycznym wydarzeniem. Symptomy te są trudne w odbiorze, ponieważ są zdecydowanie niechciane przez daną osobę, która ich doświadcza – są natrętne, powtarzają się, wbrew woli wywołują stresujące wspomnienia, sny, retrospekcje. W rezultacie pojawiają się długotrwałe psychologiczne i fizjologiczne reakcje, tak jakby traumatyczne wydarzenie wciąż się odbywało, chociaż już dawno przestało istnieć.

Dodatkowo, osoba doświadczająca traumy, która ma predyspozycje do rozwinięcia PTSD, będzie unikała bodźców mogących mieć związek z traumatycznym przeżyciem, a ponadto będzie doświadczała zmian w jakości myśli oraz nastrojów wraz z utrzymującym się wysokim pobudzeniem wewnętrznym. Poprzednie badania z zakresu neuronauki wykazały, że zmiany w wyspie wraz z traumą wpływają nie tylko na rozwój PTSD, ale również na jego utrzymanie. Dodatkowo zauważono, że kobiety, które doświadczały traumy mają większe prawdopodobieństwo, aby rozwinąć w sobie PTSD. Do niedawna naukowcy nie wiedzieli dlaczego, aż… do teraz.

W badaniu wzięło udział 59 osób w wieku 9 do 17 lat. Połowa tych osób miała symptomy stresu pourazowego, przy czym druga nie (innymi słowy dwie grupy – z traumą i bez traumy). Przedstawiciele obu grup mieli podobny wiek, IQ oraz charakterystykę płci. Spośród 30 uczestników (14 dziewczyn i 16 chłopców) z traumą, tylko 5 z nich doświadczało stałego bodźca stresowego, podczas gdy pozostała grupa (25) borykała się z przynajmniej dwoma bodźcami lub była wystawiona na chroniczne doświadczanie stresu. Korzystając z rezonansu magnetycznego, badacze przeskanowali mózgi uczestników badania, aby porównać żeńskie i męskie mózgi osób posiadających PTSD oraz wolnych od tego zaburzenia.

Jakkolwiek nie było strukturalnych różnic w wyspie pomiędzy zdrowymi chłopcami i dziewczętami, to zauważono znaczne różnice w tym obszarze mózgu u osób, które doświadczały traumy. U chłopców z traumą wyspa miała większą objętość, jak i samą powierzchnię, niż ich koledzy w grupie kontrolnej. Podczas gdy u dziewczynek doświadczających traumy ten obszar mózgu nie został tak dobrze wykształcony i jego wielkość była mniejsza niż u rówieśniczek z grupy kontrolnej. Odkrycia te wyraźnie sugerują, że traumatyczne przeżycia mają nie tylko ogólny wpływ na rozwój mózgu, ale również mają odmienne implikacje dla obu płci.

W badaniach przeprowadzonych w 2008 roku odkryto, że wielkość wyspy zmniejsza się wraz z wiekiem. Zmniejszający się ten obszar mózgu u dziewczynek z PTSD sugeruje, że w ich przypadku wyspa jest regionem zbyt wcześnie się starzejącym.

“Dzięki lepszemu zrozumieniu różnic płci w obszarze mózgu zaangażowanym w procesy emocjonalne, lekarze i terapeuci mogą być w stanie stworzyć sposoby leczenia zaburzeń związanych z traumą i rozregulowanych emocjach, w zależności od płci” (Klabunde, Weems, Raman, & Carrion, 2017).

Przeprowadzone badania pozwalają również podkreślić wzajemne oddziaływania natury oraz wychowania, jeśli chodzi o ocenę złożonych zaburzeń mentalnych, takich jak PTSD. Pomimo, że nie zawsze istnieje możliwość zbadania pacjenta poprzez rezonans magnetyczny, należy pamiętać, że stres środowiskowy przekłada się na zmiany neurobiologiczne, a te zmiany dalej prezentują się różnie w zależności od płci. Oznacza to, że uniwersalne podejście do PTSD będzie znacznie mniej efektywne niż leczenie uwzględniające kontekstowe zmienne danej jednostki, takie jak płeć.

Źródło: American Psychiatric Association, Psychology Today