Dzieciństwo narażone na przemoc a zdrowie w późniejszych etapach życia: badania kliniczne i biologia stresu łączą siły

Wielu młodych ludzi, którzy są maltretowani przez dorosłych, prześladowani przez dręczycieli, doświadczyli czynnej napaści lub są świadkami przemocy domowej reagują na styczność z przemocą poprzez wzrost problemów emocjonalnych, mają trudności z nauką i z zachowaniem.

Mniej znanym następstwem niekorzystnego wpływu doświadczania przemocy jest możliwość powstania ukrytych przemian w organizmie dziecka, zmian, które mogą mieć wpływ na jego życie w kolejnych latach. W artykule znajdziecie informacje, dlaczego jest to ważny aspekt w dziedzinie psychopatologii rozwojowej oraz dla społeczeństwa. Naukowcy zalecają, aby badania dotyczące biologii stresu i nauka interwencyjna połączyły siły w celu uporania się z problemem.

Badane są dowody odnoszące się do wskaźników wrażliwości na stres ciała (stany zapalne, niszczenie telomerów, metylacja epigenetyczna i ekspresja genów) i mózgu (zaburzenia psychiczne, neuroobrazowanie i badania neuropsychologiczne). Przedstawiamy również obiecujące interwencje dla rodzin, par i dzieci, które mają zamiar zredukować efekty przemocy doświadczonej w dzieciństwie. Zaprosiliśmy naukowców interwencyjnych i naukowców biologii stresu do współpracy przy wykorzystywaniu wskaźników stresu biologicznego do klinicznych badań losowych mających na celu zredukowanie efektów przemocy i innych traum doświadczonych w młodym wieku.

Wszyscy wiedzą, że przemoc ma zły wpływ na dzieci i dorosłych. Szkodliwe jest bycie maltretowanym, wykorzystywanym, prześladowanym, niekorzystne jest także bycie świadkiem przemocy domowej lub ofiarą napaści. Wielu, co prawda nie wszyscy, młodych ludzi, którzy mieli styczność z przemocą, reagują na takie szkodliwe doświadczenie rozwijającymi się problemami z zachowaniem, emocjami i trudnościami w nauce. Mniej znanym efektem negatywnych zdarzeń jest możliwość doprowadzenia do ukrytych zmian fizycznych. Ten artykuł zwraca uwagę na znaczenie przemocy na gruncie psychopatologii i wpływie na społeczeństwo, omawia dowody naukowe i wskazuje na potrzebę połączenia badań z zakresu biologii stresu i nauk interwencyjnych w celu rozwiązania problemu.

Kiedy dziecko doświadcza przemocy, dorośli skupiają się na osiąganych wynikach w nauce, na jego niepokojach, skłonnościach depresyjnych lub zachowaniach agresywnych, ponieważ są to ważne aspekty psychologiczne pomocne w przywróceniu dziecku bezpieczeństwa. Jednak ostatnie badania wskazują na przestrzeń również wymagającą uwagi, a dotyczącą mniej widocznych efektów szkodliwych następstw mających wpływ na przyszłość zdrowia fizycznego dziecka. Takie efekty są analizowane w trakcie badań biologii stresu, wielodyscyplinarnych badań, które szybko zyskują na popularności dzięki zaawansowaniu analiz biomarkerów wrażliwości na stres młodych ludzi. Te biomerkery są interesujące, ponieważ u osób w średnim wieku takie same zmiany biologiczne są powiązywane z wysokim ryzykiem chorób serca, zaburzeniami metabolicznymi, zaburzeniami układu odpornościowego, udarów mózgu a nawet demencji.

Dlaczego ważna jest świadomość, że stresujące doświadczenia z dzieciństwa mogą rozpocząć długą drogę do chorób serca lub demencji? Taka informacja jest istotna dla naukowców rozwojowych, ponieważ otwiera drogę wczesnej prewencji, która w dzisiejszych czasach jest konieczna ze względu na obecne zmiany demograficzne. Długość naszego życia cały czas rośnie. Tendencje demograficzne sugerują, że aktualne pokolenie dzieci będzie średnio żyło 100 lat. Decydenci i obywatele są zdania, że te dodatkowe lata życia powinny upłynąć w zdrowiu, życie powinno być produktywne i przyjemne, nie powinny to być lata chorób, zaburzeń i zależności od innych.  Wcześniejsze badania pokazały, że leczenie dorosłych pacjentów po przejściu chorób, takich jak choroby krążeniowe, cukrzyca, demencja, nie doprowadzały do uzyskania przez nich poprzedniej jakości życia. Dlatego też nadzieja w rosnącej długości życia dzieci, ich produktywności, zdrowiu i dobrym samopoczuciu wzywa naukowców do identyfikacji celów i działań, które mogą z sukcesem być stosowane zanim choroba zaatakuje.

W trakcie, gdy długość życia dzisiejszego młodego pokolenia rośnie, jednocześnie obserwuje się spadek liczby urodzeń. Młodzi ludzie są coraz rzadziej spotykani, nawet w rozwijających się państwach. Jednocześnie pokolenie wyżu demograficznego staje się obywatelami-seniorami. Stosunek ludzi młodych do starszych znacząco przechyla się w kierunku osób starszych. Dzieci są rosnącą wartością ekonomiczną. Zapewnienie długiego i zdrowego życia oraz produktywności każdego dziecka staje się coraz ważniejszym aspektem ekonomii na skalę światową. Chcemy, aby życie dzieci upływało im w zdrowiu ze względu na uczucia jakimi je darzymy, ale chcemy również, aby były zdolne do utrzymania gospodarki i zapewnieniu nam samym wsparcia na stare lata.

Duże postępy zostały osiągnięte w temacie konstruowania kuracji dla dzieci i dorosłych mających doświadczenia z  problemami z nauką, zachowaniem i emocjami, jak również programy zapobiegające takim problemom wśród dzieci. Jednakże tylko niektórzy młodzi ludzie mają dostęp do tych programów. Jeśli jednak zabezpieczanie i promowanie zdrowia psychicznego dzieci będzie rozumiane jako niezbędne działanie dla osiągnięcia bezpieczeństwa ekonomicznego, interwencje na gruncie samopoczucia umysłowego mogą stać się znaczącą bronią w walce ku osiągnięciu lepszej jakości życia. Świadomość społeczna w zakresie powiązania stresu doświadczanego w trakcie dzieciństwa ze zdrowiem psychicznym osoby dorosłej i chorobami związanymi z danym wiekiem ma potencjał do zaszokowania i zachęcenia do działania polityków w zakresie prewencji i leczenia. Zauważono, że słuchacze, którzy regularnie otrzymywali informacje o maltretowanych dzieciach i ich problemach emocjonalnych, zdawali się być zaskoczeni, a jednocześnie zafascynowani faktem, że dzieci te miały również podniesiony poziom białek odpowiedzialnych za zwiększone ryzyko chorób serca.

Naukowcy podjęli działania na rzecz połączenia dwóch najistotniejszych tematów: badań biologii stresu i interwencyjnych nauk klinicznych z okazji 25. rocznicy czasopisma “Development and Psychopathology”. Był to precedens w dziedzinie psychopatologii rozwojowej.

Jeśli hipoteza, że stresory takie jak przemoc biorą udział w rozwoju problemów psychologicznych młodych ludzi i jednocześnie determinują jakość ich dalszego życia, okaże się prawdziwa, może to oznaczać, że brzemię noszone przez dorosłych w postaci chorób występujących w późniejszym wieku może być zredukowana przez poprawę zdrowia psychicznego dzieci.  W tym artykule zostały przedyskutowane dowody na to, że przemoc powoduje zmiany w biomarkerach stresowych.  Nie jest to wyczerpujący techniczny przegląd, a raczej przegląd dowodów i następstw. Ponadto ukazujemy w nim sposoby jak interwencje kliniczne i badania mogą uwzględnić biomarkery stresu w badaniach klinicznych. Dzięki temu będzie można pomóc odkryć, jak krzywdzące efekty stresu mogą zostać odwrócone przez leczenie psychologiczne. Zanotowano niewielką ilość badań, które porównują wyniki przed i po leczeniu lub wyniki grup leczonych i nieleczonych badanych pod względem wskaźników wrażliwości na stres, co wiąże się z rekomendacją przeprowadzenia większej ilości takich badań.

Narażenie dzieci na przemoc

Ten artykuł skupia się na narażeniu na przemoc z czterech powodów. Po pierwsze narażenie na przemoc jest najbardziej powszechnym i intensywnym źródłem stresu. Po drugie hipoteza, że stres wpływa na zdrowie są poparte wynikami badań związanymi z narażeniem na przemoc. Po trzecie narażenie na przemoc może być zmierzona z dość dobrą niezawodnością i rzetelnością, co jest zaletą nad innymi stresorami. Po czwarte represjonowanie przemocy jest celem działań prewencyjnych w zakresie zdrowia publicznego i egzekwowania prawa. Dla celów tego artykułu zdefiniowano narażenie na przemoc jako personalne wystawienie na fizyczne ataki w ciągu pierwszych 18 lat życia. Wzięto pod uwagę fizyczne lub seksualne maltretowanie przez rodziców lub innych opiekunów, fizyczne lub seksualne napaści przez innych dorosłych, narażenie na przemoc domową ze strony rodziców lub opiekunów, nękanie przez rówieśników lub rodzeństwo oraz przemoc w przypadkach nastoletnich związków romantycznych. Te formy wiktymizacji mogą być definiowane przez ostatnie wyczerpujące przeglądy i wytyczne. Pozostałe (nie stosujące przemocy) przeciwności losu i traumy, niewątpliwie mające również wpływ na zdrowie, zostały jednak pominięte.

Około 25% dzieci doświadcza jakiegoś rodzaju przemocy. Kompleksowe badania populacyjne przeprowadzone w krajach rozwiniętych wskazują, że 5-35% dzieci było fizycznie wykorzystywane a 5-30% dzieci zostało wykorzystanych seksualnie, z kolei 10-20% doświadczyło przemocy domowej w trakcie trwania dzieciństwa .

Kolejne szacunki są zgodne. Przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych reprezentatywne badanie wskazuje na narażenie na przemoc dzieci poniżej 17 roku życia i ich rodziców.

Amerykańskie szacunki wskazują na narażenie w dzieciństwie 20-29% na znęcanie się, 2-9% na przemoc mającą miejsce w trakcie randek, 5-19% na maltretowanie fizyczne, 7-33% na fizyczne napaści, 3-11% maltretowanie seksualne lub napaści i 13-27% na bycie świadkiem przemocy domowej. Takie badanie zostało powtórzone w Wielkiej Brytanii i dało bardzo podobne wyniki. Ankieta zdrowia psychicznego Światowej Organizacji Zdrowia przekazuje szacunki z 21 krajów oparte na retrospektywnych badaniach dorosłych osób odnoszących się do swojego dzieciństwa. Przemoc fizyczna była wymieniona przez 5-11% ankietowanych, natomiast 1-2% wskazała przemoc seksualną, 4-8% była narażona na przemoc domową. Zmieniające się wskaźniki spowodowane są częściowo różnicami między chłopcami a dziewczynkami, nieco starszymi dziećmi a nastolatkami oraz zmieniającymi się definicjami oraz metodami przeprowadzonych badań.

Wskaźnik częstości występowania liczący ofiary może ukrywać fakt, że dzieci, które zostały narażone na jeden incydent przemocy są bardziej narażone na kolejne incydenty (rewiktymizacja). Inną postacią związaną z wielością incydentów przemocy jest poliwiktymizacja. Dodatkowo, wiktymizacja nieletnich zwiększa ryzyko wiktymizacji dorosłych. Takie długoterminowe i wielorodzajowe narażenie na przemoc stanowią kumulatywne doświadczenia stresowe, które mogą zaostrzyć efekty późniejszych następstw zdrowotnych.

Indywidualne odmiany wzorców przemocy również powinno zostać poddane kolejnym badaniom pod kątem biologii stresu i zdrowia. Pomimo indywidualnej różnorodności w zakresie narażania na przemoc oraz zróżnicowanie szacunków w populacji, wszystkie źródła są zgodne co do tego, że wystawienie na przemoc w dzieciństwie jest bardziej powszechne, niż sądzono oraz jest wystarczająco istotne, żeby traktować je jako poważny problem, przyczyniający się do zdrowia populacji i obciążenia chorobami związanymi z wiekiem.

Źródło:

  • Childhoodexposure to violence and lifelonghealth: Clinicalintervention science and stressbiologyresearchjoinforces (DevPsychopathol 2013)
  • World report on violence and health (Geneva: World Health Organization 2002)
  • Adversechildhoodexperiences, allostasis, allostaticload, and age-relateddisease (Physiology&Behavior 2012)
  • Childhoodadversitiesincrease the risk of psychosis: a meta-analysis of patient-control, prospective- and cross-sectionalcohortstudies (SchizophreniaBulletin 2012)
  • Alzheimersdiseaseissubstantiallypreventable in the United States – review of riskfactors, therapy, and the prospects for anexpert software system (MedicalHypotheses 2005)
  • Preventingmental, emotional, and behavioraldisordersamongyoungpeople: Progress and possibilities (The NationalAcademies Press 2009)
  • Toward a newbiology of socialadversity (Proceedings of the NationalAcademy of Sciences 2012)
  • Recognising and responding to childmaltreatment (The Lancet 2009)
  • Violence, abuse, and crimeexposure in a nationalsample of children and youth. (Pediatrics 2009)
  • Childhoodvictimization and lifetimerevictimization (Child Abuse&Neglect 2008_
  • Wikipedia

Wesprzyj nasze działania w zakresie przeciwdziałania zanieczyszczeniu hałasem. Podaruj 1,5% podatku.

Wypełnij PIT przez internet i przekaż 1,5% podatku
blank

Magdalena Herbeć

Absolwentka SGGW, mieszczuch marzący o swoim prywatny skrawku poza miastem, entuzjastka picia kawy i wody z cytryną.
blank
ORION Organizacja Społeczna
Instytut Ekologii Akustycznej
ul. Hoża 86 lok. 410
00-682 Warszawa
Email: instytut@yahoo.com
KRS: 0000499971
NIP: 7123285593
REGON: 061657570
Konto. Nest Bank:
92 2530 0008 2041 1071 3655 0001
Wszystkie treści publikowane w serwisie są udostępniane na licencji Creative Commons: uznanie autorstwa - użycie niekomercyjne - bez utworów zależnych 4.0 Polska (CC BY-NC-ND 4.0 PL), o ile nie jest to stwierdzone inaczej.