PRAWA CZŁOWIEKA / PRZEMOC / SPRAWY SPOŁECZNE

Jak żywe trupy. Brutalnie żniwo działalności kopalni Lega Dembi

PRAWA CZŁOWIEKA / PRZEMOC / SPRAWY SPOŁECZNE

Jak żywe trupy. Brutalnie żniwo działalności kopalni Lega Dembi

Na zdjęciu 6-letni chłopiec, urodzony w pobliżu kopalni złota Lega Dembi w regionie Oromia w Etiopii. Nie ma kości w prawej stopie i trzech palców u lewej stopy.

Ludzie mieszkający w pobliżu terenu kopalni, położonej koło miasta Shakiso w strefie Guji (w regionie Oromia), od lat skarżą się na zły stan zdrowia i niepełnosprawność, szczególnie u noworodków.

Midroc Investment Group, jeden z największych prywatnych podmiotów biznesowych w Etiopii, powiązany z kapitałem Arabii Saudyjskiej, przejął kopalnię od rządu etiopskiego w 1997 roku.

Należący do nich Midroc Gold został założony pod koniec lat 90. przez szejka Mohammeda Al-Amoudi, urodzonego w Etiopii saudyjskiego miliardera, obecnie więzionego w Królestwie Arabii Saudyjskiej. Midroc wniosło 98% udziałów, podczas gdy rządowi – a dokładnie Ministerstwu Finansów i Rozwoju Gospodarczego – pozostawiono dwa procent udziałów. Midcroc następnie wykupił 20-letnią koncesję pod zarejestrowaną nazwą “Midroc Lege Dembi Gold Mining” za kwotę 172 mln dolarów i rozpoczął produkcję oraz eksport w 1998 roku.

W raporcie Human Right Watch czytamy, że zarówno Midroc Investment Group oraz Argor-Heraeus, szwajcarska rafineria, zaangażowana w wydobycie złota, ignorowały doniesienia mediów o zanieczyszczeniu środowiska przez kopalnię w Lega Dembi, w stanie Oromia.

lega dembi kopalnia 2
W tle kopalnia Lega Dembi. Credit: Tom Gardner/The New Humanitarian

Ocena zlecona przez rząd Etiopii i zainicjowana w 2018 roku przez Etiopski Instytut Zdrowia Publicznego ujawniła, że lokalni mieszkańcy w tym górniczym obszarze ponieśli poważne konsekwencje zdrowotne. W badaniu stwierdzono, że “społeczności żyjące w obszarze górniczym były narażone na ekspozycję na zanieczyszczenia, takie jak metale toksyczne uwalniane z zakładu górniczego i podczas innych działań górniczych”. Warto wspomnieć, że w 2018 roku trwały intensywne protesty społeczne przeciwko działaniu kopalni, w których zginęły dwie osoby.

lega dembi kopalnia 3
Marsz osób protestujących w dzielnicy Goro Dola w Etiopii, 8 maja 2018 r. Credit: Nagessa Oddo Dube
lega dembi kopalnia protesty 2
Protest w mieście Adola w dniu 8 maja 2018 roku, podczas którego zginęły 2 osoby

Skutkiem raportu i protestów było zawieszenie przez rząd etiopski licencji (a dokładnie nieprzedłużanie jej po 20 latach) na wydobycie w Lega Dembi w 2018 roku, podkreślając, że naruszono prawa mieszkańców do zdrowia oraz czystego i bezpiecznego środowiska.

Badania środowiskowe przeprowadzone przez Addis Ababa University w 2018 r. wykazały wysoki poziom arsenu w próbkach wody pobranych w dół rzeki od obszaru kopalni oraz wysoki poziom niklu, chromu i także arsenu w próbkach gleby poza kopalnią.

Oficjalnie licencja miała pozostać zawieszona dopóki kwestie środowiskowe nie zostaną rozwiązane, a toksyczne odpady “nie będą już stanowiły zagrożenia” – czytamy w podsumowaniu rządowym.

Jednak badania Human Rights Watch ujawniły, że kopalnia wznowiła działalność około marca 2021 roku – bez widocznych kroków w celu zmniejszenia zanieczyszczenia.

– Rząd Etiopii, pozwalając na ponowne otwarcie kopalni Lega Dembi bez wprowadzenia kroków mających na celu redukcję zanieczyszczeń, narusza prawo do zdrowia dzieci i dorosłych mieszkających w pobliżu – powiedziała Juliane Kippenberg, zastępca dyrektora ds. praw dziecka w Human Rights Watch. – Rząd powinien utrzymać zawieszenie ich działalności do czasu podjęcia środków, które zapewnią, że szkodliwe chemikalia w wodzie i glebie nie przekroczą międzynarodowych standardów, a osoby poszkodowane przez zanieczyszczenia uzyskają odszkodowanie i opiekę.

lega dembi kopalnia 4
Wakjira Meko – jak inne dzieci z wiosek w pobliżu kopalni – mają najwyższy wskaźnik odnotowanych wad wrodzonych w Etiopii. Meko nie dożył 3 miesięcy. Credit: Tom Gardner/The New Humanitarian

Niestety na spotkaniu z lokalną społecznością w marcu 2021 roku, urzędnicy samorządowi ogłosili, że kopalnia zostanie ponownie otwarta. Według przekazanych przez nich informacji odszkodowania miały zostać wypłacone osobom, których zdrowie ucierpiało, a także, że będą prowadzone nowe mediacje w tym zakresie. Jednakże odnośnie żadnych z tych spraw nie podano szczegółów. Kilku członków lokalnej społeczności przyznało, że władze (a nie kopalnia) wypłaciły rekompensaty w wysokości do 20 000 birr czy wartość około 300 dolarów amerykańskich. Nie wiadomo jednak, ile osób otrzymało odszkodowania oraz jakie były kryteria ich przyznawania.

Etiopski raport rządowy wydany w lipcu 2021 roku stwierdził, że władze regionalne Oromii i Midroc podpisały protokół ustaleń z planem działań dotyczących “rozwiązania problemów społecznych, zdrowotnych i środowiskowych”. Kroki miałyby obejmować dobrowolne przeprowadzki osób dotkniętych działaniami kopalni, wypłatę odszkodowań, wsparcie dla lokalnej administracji oraz stworzenie “mechanizmu” wymagającego od firmy górniczej przejrzystości i odpowiedzialności. Raport nie wspomina nic o środkach zaradczych dotyczących środowiska. Protokół ustaleń jednak nie został upubliczniony, a Human Rights Watch oraz inne organizacje społecznie nie były w stanie uzyskać jego kopii.

ethiopia goldmine satelita 1
ethiopia goldmine satelita 2

Powyższe zdjęcia satelitarne pokazują znaczące zmiany w kopalni Lega Dembi począwszy od marca 2021 roku. Około 10 marca woda zaczęła wypełniać staw osadowy, a w drugiej połowie miesiąca w różnych częściach kompleksu widoczne były nowe prace ziemne. Aktywność widoczna jest również w głównym odkrywkowym wyrobisku, którego głębokość znacznie wzrosła w okresie od marca 2021 r. do marca 2022 r. Powstały także nowe budynki w obrębie kompleksu wydobywczego (w okresie od maja do sierpnia 2021 roku). Droga prowadząca do Lega Dembi z Shakiso, czyli około pięciu kilometrów na północ od kopalni, została utwardzona między sierpniem a wrześniem 2021 roku.

Rządowy rejestr górniczy na swoim elektronicznym portalu z informacjami o sektorze górniczym, oznacza obszar Lega Dembi jako aktywną licencję na wydobycie na dużą skalę, która należy do Midroc i wygasa w 2028 roku. Urzędnik lokalnego rządu powiedział w styczniu 2022 roku dla afrykańskiej sekcji BBC, że kopalnia została ponownie otwarta.

Dane z bazy danych UN Comtrade wskazują na eksport 14,97 ton złota z Etiopii do Zjednoczonych Emiratów Arabskich (ZEA) w 2021 roku, co oznacza wzrost z 1,28 ton w stosunku do 2020 roku. Z kolei Etiopia nie wyeksportowała żadnego złota do Szwajcarii w 2021 roku. Sugeruje to, że wspomniana na początku artykułu szwajcarska rafineria Argor-Heraeus faktycznie zakończyła współpracę z Lega Dembi po opublikowaniu raportu z 2018 roku.

Jak widać etykiety i certyfikaty oznaczające działania przemysłu jako odpowiedzialnego to czasem tylko papier, a życie ludzkie jest po prostu tanie – zwłaszcza w miejscach, gdzie brakuje edukacji oraz możliwości obrony społeczeństwa przed chciwością rządów czy korporacji.

ethiopia goldmine 3 0.jpg
Dube Udisa, który mieszka w pobliżu, mówi, że od sześciu lat nie może chodzić. 38-latek pływał kiedyś w wodach wokół kopalni. Credit: Tom Gardner/The New Humanitarian

Wydaje się, że dopóki rząd Etiopii nie zacznie od opublikowania protokołu ustaleń między władzami regionalnymi Oromii a Midroc, nie zaprosi zewnętrznych ekspertów w dziedzinie ochrony środowiska i zdrowia, a także nie wprowadzi przejrzystej możliwości monitorowania oraz audytów zewnętrznych, to sytuacja niewiele zmieni się na korzyść ludzi mieszkających w tym regionie.

Sytuacją w Etiopii zajmuje się obecnie szereg organizacji pozarządowych, i przykuła ona uwagę mediów światowych, co – miejmy nadzieję – doprowadzi do nacisków na scenę polityczną, aby tworzyła bardziej przejrzyste i odpowiedzialne legislacje, jeśli chodzi o wykorzystywanie terenów i zasobów przyrodniczych oraz ludzkich w regionach oddalonych od Europy czy Stanów Zjednoczonych. A przede wszystkim, aby potem ich przestrzegano.

Śledź nasz kanał na Telegramie

z materiałami niepublikowanymi na naszej stronie
PUBLIKACJA JEST DOSTĘPNA POD LICENCJĄ:

Uznanie autorstwa -
Użycie niekomercyjne 4.0

CZY DLA CIEBIE RÓWNIEŻ JEST WAŻNE
TO O CZYM CZYTASZ?

Nigdy nie było ważniejszego czasu, aby edukować społecznie

ORION Organizacja Społeczna tworzy Publikacje dla osób, które cenią wiedzę opartą na dowodach i sprawdzonych źródłach. Naszym celem jest budowanie świadomego społeczeństwa, dlatego nasze materiały zawsze będą z darmowym dostępem. Jeśli możesz wesprzyj nas dzisiaj, przekazując darowiznę, którą możesz odliczyć od podatku oraz udostępniaj nasze Publikacje swoim przyjaciołom.

Alan O. Grinde

Animator i manager kultury. Koordynator projektów w ORION Organizacja Społeczna. Grafik, web designer, lektor, specjalista od audio masteringu.

Uważasz, że to co robimy jest ważne?

Możemy się rozwijać dzięki Twojemu wsparciu.
Jesteśmy organizacją niezależną od wpływów politycznych oraz biznesowych.
Logo fundacji ORION Organizacja Społeczna

Dane adresowe

  • ul. Piłsudskiego 74 lok. 320
  • 50-020 Wrocław
  • Email: orionfm@yahoo.com
  • KRS: 0000499971
  • NIP: 7123285593
  • REGON: 061657570

INFORMACJE

Numer konta (Nest Bank):
92 2530 0008 2041 1071 3655 0001
  • Polityka prywatności
  • Regulamin wpłat darowizn
  • Fundacja Techya

NEWSLETTER

Bądź na bieżąco z istotnymi informacjami z kręgu naszych działań.