Psychologowie z University of Bristol przyjrzeli się bliżej testom z zakresu poczucia umiejscowienia kontroli (LOC – Locus of Control), które były przeprowadzane wśród kobiet w ciąży oraz wynikom z zadań naukowych ich dzieci w wieku 8, 11 i 13 lat. Badania były prowadzone w korelacji z dziecięcym uniwersytetem działającym w latach 90 (nazwanym po prostu “Children of the 90s.”) – podobnym do zajęć prowadzonych w weekendy przez niektóre uczelnie w Polsce. Było to badanie podłużne związane z udziałem 1600 kobiet i ich dzieci urodzonych pomiędzy kwietniem 1991, a grudniem 1992 roku.
Wyniki badań można znaleźć we Frontiers in Psychology.
Teoria poczucia umiejscowienia kontroli stworzona została w latach 60. XX w. przez Juliana Rottera, jako jedna z teorii społecznego uczenia się. Ma swoje korzenie w teorii warunkowania sprawczego. Rotter zauważył, że ludzie mają odmienne sposoby interpretowania przyczyn zdarzeń, które spotykają ich lub inne osoby.
Jest też formą skali osobowości – od “zewnętrznych” warunków, czyli takich gdzie ludzie myślą, że to co ich spotyka w życiu jest elementem niezależnych od nich aspektów, jak szczęście, przeznaczenie lub działanie innych ludzi, oraz “wewnętrznych”, gdzie ludzie wierzą, że mają kontrolę nad swoim życiem. Wewnętrzne poczucie umiejscowienia kontroli u matek było silnie i wielokrotnie związane z lepszymi osiągnięciami akademickimi.
– Powszechnie wiadomo, że umiejscowienie kontroli u dziecka jest silnie związane z osiągnięciami w nauce, ale do tej pory nie wiedzieliśmy, czy to poczucie kontroli u kobiet, kiedy są w ciąży, odgrywało rolę we wczesnym dzieciństwie ich potomstwa – mówi Jean Golding, główna autorka pracy i jednocześnie założycielka wspomnianego “Children of the 90s.”.
– Jeśli nasze ustalenia, że postawy i zachowania matki mogą mieć wpływ na zdolności w nauce dziecka oraz że może być to powtarzane, to znaczy, że należy podjąć więcej wysiłków, aby zwiększyć możliwości matek, aby odczuwały, że ich działania i zachowania mają pozytywnym wynik nie tylko dla ich samych, ale także ich dzieci.
Pomogłoby to przyszłym pokoleniom wychować zdrowe, pewne siebie i niezależne dzieci
Autorzy pracy zaznaczają, że potrzebne są dalsze badania, aby w pełni określić, czy powiązanie pomiędzy wynikami LOC a wynikami na testach naukowych jest przyczynowe.
– Z tego co wiemy o konstrukcji LOC to jest prawdopodobne, że rodzicielskie wyniki w tym zakresie mogą wpływać na to, w jaki sposób mogą sobie oni radzić z codziennymi wyzwaniami podczas wychowania swoich dzieci, aby mogły osiągać sukcesy w szkole – piszą autorzy badania.
Nie trudno jest zauważyć, że zewnętrzne poczucie umiejscowienia kontroli – czyli takie odczucie, że twoje działania nie mają wpływu na twoje życia – sprawia, że trudno przezwyciężyć wszystkie wyzwania, które przyczyniają się do rozwoju poziomu uczenia się w dzieciństwie.
Golding ze swoim zespołem przeanalizowała trzy rodzaje czynników, które charakteryzują się “znacznymi dowodami” na wpływ na rozwój neurokognitywny dziecka. Są to zdrowie matki w czasie ciąży (w szczególności w zakresie palenia i spożywania alkoholu), wczesne strategie rodzicielskie (karmienie piersią, czytanie i śpiewanie dziecku) oraz wspieranie osiągnięć edukacyjnych (np. interakcje rodziców ze szkołą).
Dodatkowa analiza statystyczna pokazuje, że wszystkie trzy zestawy czynników mają wpływ na niższe wyniki dziecka w zakresie matematyki oraz innych przedmiotów naukowych. Dopiero korelacja z wysokim wynikiem w zakresie poczucia umiejscowienia kontroli wykazała nie tylko wysokie wyniki w zakresie matematyki, ale miała istotny wpływ na wszystkie pozostałe testy edukacyjne dziecka.
– Około połowa różnicy w testach osiąganych przez dzieci rodziców, których charakteryzowało wewnętrzne poczucie umiejscowienia kontroli, są związane z zachowaniami i wyborami dokonanymi przez rodziców w zakresie stylu życia, rodzicielstwa oraz okresu szkolnego dzieci – piszą autorzy w swoim opracowaniu.
Pozytywnym aspektem, który można znaleźć w tekście, jest fakt, że poczucie umiejscowienia kontroli jest czynnikiem rodzicielskim, który można zmienić i nad którym można pracować.
– Jak najbardziej jest możliwe, aby rodzic zmienił swoje postawy. W przeszłości wykazaliśmy, że rodzice, którzy zaczynają przybierać bardziej wewnętrzny LOC, poprawiają swoje umiejętności rodzicielskie, mają pozytywny wpływ na życie społeczne, osobiste oraz szkolne swoich dzieci – napisał w podsumowaniu Stephen Nowicki z Emory University – współautor badania.
Jak wiele osób z nas posiada poczucie kontroli nad swoim życiem – w kontekście zawirowań globalnych, zdrowotnych, gospodarczych czy politycznych? Zadanie, aby utrzymać wewnętrzne poczucie umiejscowienia kontroli w czasach, kiedy politycy podejmują za nas wiele niekorzystnych decyzji, jest dużym wyzwaniem. Ale nie niemożliwym – czasem po prostu trzeba podjąć bardziej zdecydowanie działania na… zewnątrz.
Źródło: Frontiers in Psychology
