W dolnej linijce układu okresowego, pod numerem 108, znajduje się meitner: wysoce radioaktywny pierwiastek, który nie występuje w naturze i który jest w stanie przetrwać zaledwie 7.6 sekund. To jeden z dwóch pierwiastków nazwany po kobiecie (drugim jest kiur po Marie Skłodowskiej-Curie).
Jest to hołd w stronę pionierki fizyki nuklearnej, Lise Meitner. Urodzona w Wiedniu w Austrii w 1878 roku, od najmłodszych lat przejawiała talent do matematyki oraz nauk przyrodniczych. W 1905, jako druga kobieta w historii, ukończyła doktorat na Uniwersytecie Wiedeńskim. Krótko po tym przeprowadziła się do Berlina, gdzie asystowała pionierowi fizyki kwantowej, Maxowi Planckowi.
Chorobliwie nieśmiała, Meitner zmierzyła się z dyskryminacją ze względu na swoją płeć. Swoją pierwszą wypłatę otrzymała dopiero w roku 1913, mając 35 lat. Choć do końca życia współpracowała z niemieckim fizykiem jądrowym Otto Hahnem (oboje urodzili się i zmarli w tym samym czasie), to nigdy nie uzyskała pozwolenia na wejście do jego głównego laboratorium. Zamiast tego musiała pracować w piwnicy sklepu stolarskiego, do którego wchodziła osobnym wejściem.
Tak czy siak jednak, Hahn i Meitner współpracowali ze sobą oraz paroma innymi osobami, w tym z siostrzeńcem Meitner, Ottem Frischem. W 1917 roku, Hahn i Meitner odkryli pierwszy długowieczny izotop pierwiastka protaktynu, co zapoczątkowało program badań nad wysoce radioaktywnymi pierwiastkami w Instytucie Chemii Kaiser-Wilhelm w Berlinie. Meitner, którą zaczęto powoli akceptować w zawodzie, została tam kierowniczką fizyki.
Nie trwało to jednak długo. Meitner była Żydówką, i choć austriackie obywatelstwo pozwoliło jej uniknąć zwolnienia kiedy Hitler doszedł do władzy w 1933 roku, to znaczna część kolaboracji – w tym także z Frischem – musiała zostać rozwiązana. Wielu wyemigrowało z kraju, a w momencie dołączenia Austrii do Rzeszy Niemieckiej w 1938 przyszedł czas także na Meitner. Z pomocą Hahna uciekła przez Holandię do Szwecji.
Jako emigrantka, utrzymywała kontakt listowny z Hahnem, który po kilku miesiącach poinformował ją i Frischa o zadziwiającym rozwoju w prowadzonych na zaś badaniach nad jądrem uranu, rozbijającym się na mniejsze elementy. Informacja ta wystarczyła, by Frisch i Meitner doszli do teorii rozszczepienia jądra atomowego: procesu, który zgodnie z równaniem Einsteina E=mc2, uwolniłby olbrzymie pokłady energii.
Projekt ten miał potencjał na stworzenie bomby tak potężnej i destruktywnej, jakiej świat jeszcze nie widział. Możliwość odkrycia takiej mocy przez Niemców w przeddzień II Wojny Światowej zmobilizowało badaczy na emigracji do działania, prowadząc do amerykańskiego Projektu Manhattan, który jako pierwszy zaprojektował bombę atomową. Meitner nie chciała mieć nic wspólnego z tymi badaniami, a listy wymieniane między nią a Hahn pokazują jak głęboki żal i rozpacz czuli, kiedy wykorzystano pierwszą bombę atomową w gniewie na japońskim mieście Hiroshima w 1945 roku.
Kiedy wojna dobiegła końca, Królewska Szwedzka Akademia Nauk ogłosiła, że opóźnioną Nagrodę Nobla z 1944 w dziedzinie chemii otrzyma twórca teorii o rozszczepieniu jądra atomowego; nagrodę przyznano jednak tylko Hahnowi. Wyłączenie Meitner z nagrody określono później jako wynik “dyscyplinarnego uprzedzenia, politycznej tępoty, ignorancji oraz pośpiechu”.
Choć Meitner nigdy nie powróciła do Niemiec to swoje badania kontynuowała aż do 79. urodzin. W 1949 roku uzyskała szwedzkie obywatelstwo, a po przejściu na emeryturę w 1960 przeprowadziła się do Wielkiej Brytanii, dołączając do znacznej części swojej rodziny – w tym także do Frischa. Zmarła w 1968, mając 89 lat i została pochowana na ziemi parafialnej w Bramley, Hampshire.
Lise Meitner
7 listopada 1878 – 27 października 1968