Nowoczesne technologie pomogły archeologom dodać dwa kolejne elementy do układanki dotyczącej historii obu Ameryk.
W Meksyku, wykorzystanie urządzenia o nazwie LiDAR (lotniczy skaning laserowy) ujawniło, zdaniem badaczy, największy i najstarszy majański pomnik, natomiast w sąsiadującym Belize analiza izotopowa szczątków ludzkich dostarczyła najwcześniejszą oś czasową przyjęcia kukurydzy jako podstawowej rośliny uprawnej.
Według międzynarodowego zespołu badawczego kierowanego przez Takeshi Inomatę i Danielę Triadan z Uniwersytetu Stanu Arizona odkrycie w Tabasco, leżącym blisko granicy z Gwatemalą, sugeruje, że majańska cywilizacja ewoluowała znacznie gwałtowniej niż wcześniej przypuszczano oraz wskazuje na mniejsze nierówności społeczne we wcześniejszych okresach.
Pomnik, znany jako Aguada Fénix, pomimo swoich rozmiarów (1400 metrów na 400 metrów oraz miejscami wysokości 15 metrów), ukrywał się pod powierzchnią przez wieki. Został odkryty gdy wiązki laserowe przedostały się przez piętro koron drzew, a ich odbicie ujawniło na obszarze trójwymiarowe formy o archeologicznych cechach.
– Ten teren jest rozwinięty. To nie jest dżungla, tu mieszkają ludzie – mówi Inomata. – Jednak to miejsce nie było znane ze względu na swoją ogromną powierzchnię i równinny charakter. Wyglądało zupełnie jak krajobraz naturalny.
Dzięki prowadzonym pracom wykopaliskowym odkryto dziewięć wybrukowanych ulic rozciągających się od głównej płaszczyzny zabytku, z kolei datowanie 69 próbek węgla drzewnego metodą węgla C14 ujawniło, że kompleks został zbudowany pomiędzy 1000 a 800 rokiem p.n.e.
– Odkrycie wyznacza czas ważnych zmian w Mezoameryce oraz niesie ze sobą kilka następstw – mówi Inomata.
Po pierwsze do tej pory uważano, że cywilizacja Majańska rozwijała się stopniowo poprzez pojawianie się niewielkich wiosek pomiędzy 1000 a 350 rokiem p.n.e. oraz równoczesne wykorzystanie ceramiki i uprawę kukurydzy. Odkrycie tak dużego i tak wiekowego zabytku zaprzecza tym przypuszczeniom.
Po drugie, mimo że umiejscowienie zabytku jest podobne do starszego, położonego na wschód, centrum Olmeków – San Lorenzo, brak w nim kamiennych rzeźb przedstawiających władców i przedstawicieli elit, co z kolei sugeruje, że jest to miejsce z charakteryzujące się mniejszymi nierównościami w społeczeństwie oraz podkreśla znaczenie wspólnej pracy u progu cywilizacji Majów.
Wyniki badań zostały opublikowane w czasopiśmie Nature.
Wyniki drugiego opracowania, opublikowanego w magazynie Science Advances, wskazują, że kukurydza zaczęła pełnić większą rolę żywieniową w diecie ludzi zamieszkujących Mezoaemerykę około 4700 lat temu i w ciągu 700 lat stała się podstawową rośliną uprawną stanowiącą 70% diety.
Międzynarodowy zespół prowadzony przez Uniwersytet Nowego Meksyku i Uniwersytet Santa Barbara prowadził badania dwóch dobrze zachowanych terenów w Belize, które dostarczyły szczątków ludzkich mających 10 000 lat.
Znaleziono tam, pochowane w schronieniach na różnych głębokościach, ciała 52 ludzi, których wiek oszacowano na podstawie datowania metodą węgla C14. Następnie, dla każdej jednostki, wykorzystując rzadką fizjologiczną cechę kukurydzy, jaką jest szlak fotosyntezy typu C4, ustalono poziom spożycia tej rośliny.
Ten metaboliczny wybryk nadaje odmienny węglowy ślad izotopowy. Ślad ten jest zachowany zarówno w białkach kolagenowych jak również w apatycie, który jest składnikiem mineralnym kości ludzi konsumujących kukurydzę.
Badacze odkryli, że w przypadku niektórych jednostek starszych niż 4700 lat nie wykazano jednoznacznych dowodów wskazujących na konsumpcję kukurydzy, podczas gdy badanie próbek w wieku pomiędzy 4700 a 4000 lat wskazuje na spożywanie tej rośliny w diecie w 30%. Z kolei w najmłodszych próbkach, datowanych na mniej niż 4000 lat, wykazano konsumpcję kukurydzy na poziomie 70%.
– Wiemy, że ludzie eksperymentowali z uprawą dzikiego przodka kukurydzy, zwanym Teosinte, oraz z najwcześniejszą odmianą kukurydzy przez tysiące lat, jednak nie wydawało się, że kukurydza była podstawową rośliną uprawną przed 4000 r. p.n.e. – mówi Keith Prufer, główny badacz z Uniwersytetu Nowego Meksyku.
– Po tym czasie ludzie już nigdy nie zaprzestali spożywania kukurydzy, prawdopodobnie doprowadzając tym do przekształcenia jej charakteru w główną roślinę spożywczą.
Źródło: Monumental architecture at Aguada Fénix and the rise of Maya civilization (Nature)