Od wielu lat uczniowie wiedzą jak cennym zasobem jest energia słoneczna. Zainstalowanie inteligentnego oświetlenie w klasach i pomieszczeniach administracyjnych czy kuchennych jest umieszczane na liście potrzeb i propozycji uczniów bardzo wysoko.
Czujniki ruchu do włączania świateł i inteligentne termostaty w obszarach o małej liczbie osób są pomysłami, które uczniowie przynoszą z domu jak również DO DOMU ZE SZKOŁY.
Wiedzą, że oszczędności, które dają takie rozwiązania są znaczące, a zmiany dotyczące zarządzania energią i wodą nie muszą być czasochłonne ani kosztowne, więc powinny pasować do prawie wszystkich budżetów domowych i instytucjonalnych. Energia stała się głównym problemem finansowym w wielu domach. Uczniowie wiedzą więc jak rozwiązywać taki problem w szkole.
Doświetlone przez cały rok w naturalny sposób ciągi komunikacyjne, pomieszczenia dydaktyczne i inne poprzez szklane ściany, świetliki, wykusze to dobry sposób zarówno na samopoczucie – powiedzą Wam uczniowie – jak i ograniczenie emisji dwutlenku węgla. System energetyczny szkół ma znaczący wpływ na kraj, kontynent, planetę, więc kiedy szkoły zużywają mniej energii na oświetlenie, mogą również pomóc środowisku i zachować więcej czystej wody i czystego powietrza.
Jeśli zapytasz tych młodych ludzi:
– Jak urządzimy Waszą klasę ? – po namyśle odpowiedzą:
– A dlaczego klasa ma służyć tylko jednemu celowi – wstawieniu ławek i powieszeniu tablicy?
Tworzenie elastycznych przestrzeni uczniowie mają w małym palcu o ile dość często pozwolono im reorganizować obszar własnego pokoju, kąta do nauki i odpoczynku, świetlicy, stołówki, bazy – zielonej klasy.
Umiejętność adaptowania przestrzeni do aktualnych potrzeb jest bardzo cenna dla środowiska z uwagi na mniejsze wykorzystanie materiałów a przez to zmniejszenie budżetu szkolnego.
Chociaż niektóre pomieszczenia mogą być ściśle dedykowane – na przykład laboratoria przedmiotowe – sale lekcyjne można dostosować kontekstualnie zgodnie z projektami uczniów poprzez składane ściany, ruchome meble i szafki do przechowywania.
Wysłuchanie w tym zakresie uczniów nie jest żadnym novum. Zajmuje się tą ideą m.in. Małgorzata Taraszkiewicz – psycholog edukacyjny, projektant innowacyjnych rozwiązań.
Wprowadzenie pojęcia „Jakość przestrzeni”, w której przebywamy codziennie przez wiele godzin to bardzo ważna sprawa! Parametry przestrzeni takie jako światło, kolor, proporcje, wyposażenie wnętrz mają istotne znaczenie dla naszego samopoczucia i nastroju. W określonej przestrzeni można odzyskać energię, albo ją stracić Można odpocząć i nabrać siły, albo poczuć przeładowanie, niepokój i napięcie. Można też być stale sennym i mieć problemy z koncentracją uwagi. – pisze w publikacji „Przestrzeń szkoły”. Inspiracje do kreowania szkoły jako miejsca integracji międzyludzkiej, uczenia się i rozwoju w ramach projektu NeuroBox w/w projektantka.
Często architekci obiektów mieszkalnych spędzają długie godziny z przyszłymi lokatorami negocjując możliwości i marzenia inwestorów. Niekiedy udaje się uczestniczyć w tych rozmowach dzieciom, młodzieży. To świetny staż dla przyszłych organizatorów życia szkolnego oraz przestrzeń partycypacji.
Jeśli wykorzystamy cenne projekty uczniów – przestrzeń szkolna będzie miała wiele zastosowań. W związku z tym organy prowadzące nie będą musiały podejmować się realizacji rozległych projektów, a obiekty będą służyć społecznościom lokalnym przez cały rok.
Najtrudniejsza wydaje się być do wywołania w szkole żywa relacja z lokalnym środowiskiem naturalnym. Jednak i tu działania partycypacyjne uczniów mogą się pojawić. Zwłaszcza, jeśli powierzymy organizację przestrzeni wspólnych obiektów wyobraźni i potrzebom młodych ludzi.
Coraz częściej mimo raportów o gwałtownie narastającej biofobii uczniowie zapytani o zdanie proponują wymianę kostki Baumma czy płyt chodnikowych na trawniki z trawą użytkową i kwietne łąki.
Inicjują i uczestniczą chętnie w zadrzewianiu terenu placówek, uprawiają ogródki i własne rośliny przy szkołach chociaż środowisko takie jak las i zwierzęta go zamieszkujące wywołują w nich początkowo obrzydzenie i niechęć.
W Polsce istnieje wiele Rad Dziecięcych i Młodzieżowych, które mają realny wpływ na kształtowanie przestrzeni placówek oświatowych.
Ostatnio odbyło się wiele debat z udziałem uczniów szkół , m.in. w lutym 2022 podczas konferencji Edukacja na miarę człowieka. Strategie przyszłości szkoły w Kielcach.
Na szczeblu międzynarodowym także podczas XI Światowego Kongresu Edukacji Ekologicznej pod hasłem przewodnim Budowanie mostów, w dniach 14-18 marca 2022 r., a także w dniach 21-22 listopada 2022 r. podczas konferencji online „Jak zaangażować młodych ludzi, aby byli częścią zmian środowiskowych. Partycypacja w edukacji ekologicznej”.
Mój udział w tych wydarzeniach był możliwy dzięki realizowanemu wspólnie z liderem projektu – EkoInkubator z Czech oraz partnerami Centrum Environmentálnych Aktivít ze Słowacji, Magyar Környezeti Nevelési Egyesület z Węgier oraz Fundacji dla Edukacji Ekologicznej z Polski, projektowi „Participative Environmental Education” wspieranego przez program Erasmus
Możliwość poruszania przez młodzież ważnych kwestii środowiskowych na szerokim krajowym oraz międzynarodowym forum wobec nauczycieli akademickich, Rodziców dla Klimatu, znanych działaczy ekologicznych tj. reżyser filmu Można panikować – Jonathan l. Ramsey, profesor Szymon Malinowski, twórca i propagator inicjatywy zawładnięcia transportu miejskiego przez rowery Mikael Colville-Andersen – projektant miejski i autor cyklu o urbanistyce aglomeracji Miasta na miarę człowieka, jest dla młodych ludzi wprawką przed pełnym uczestnictwem w życiu publicznym.
Angażowanie się w dyskusje dotyczące środowiska lokalnego oraz środowiska domu i szkoły, współtworzenie polityki środowiskowej poprzez różne prawdziwe działania stanowi cenny wkład w rozwój społeczny uczniów. Szkolne budżety obywatelskie tworzą przestrzeń demokratycznych wyborów rozwiązań, które służą lokalnym społecznościom.
Oddanie głosu młodym to wyzwanie, które opiera się komercyjnym potrzebom świata przemysłu.
Wysłuchanie tego głosu może być jedyną opcją przetrwania w trudnym XXI wieku.