Jak głosi raport badań eLife, “do biologicznego starzenia się przyczyniają się nadwaga, palenie papierosów, depresja oraz bycie mężczyzną”.
Starzenie się można obliczyć na wiele sposobów. Podczas gdy wiek chronologiczny jest zależny od daty urodzenia, naukowcy opracowali pomiary określające nasz wiek biologiczny. Do takich pomiarów zaliczają się długość telomerów (czyli końcówek chromosomów skracających się z czasem), zmiany chemiczne w DNA (epigenetyka) oraz zmiany w proteinach i metabolitach naszych ciał (obliczenia proteomiczne i metaboliczne).
Choć badania nawiązują do zdrowia fizycznego i psychicznego to nie do końca wiadomo czy mają one wpływ na siebie nawzajem — ani czy przekładają się na nasze ogólne samopoczucie wraz z wiekiem. Najnowsze badania po raz pierwszy łączą ze sobą te osobne obliczenia, udowadniając że wspólnie mają one wpływ na wiek biologiczny.
— By lepiej zrozumieć mechanizmy prowadzące do biologicznego starzenia się, postanowiliśmy sprawdzić jak wskaźniki wieku biologicznego łączą się ze sobą, jak wiążą ze sobą zdrowie fizyczne i psychiczne oraz czy zegar biologiczny będący fuzją wszystkich wskaźników może przewidzieć nasze przyszłe zdrowie — wyjaśnia główny badacz Rick Jansen, adiunkt Wydziału Psychiatrii na UMC w Amsterdamie.
Zespół wykorzystał próbki krwi około trzech tysięcy osób uczestniczących w Holenderskim Badaniu Depresji i Zaburzeń Lękowych. Stworzono komputerowy model zawierający w sobie indywidualne wskaźniki wpływające na biologiczne starzenie się oparte o pięć najpowszechniejszych pomiarów: długość telomerów, epigenetykę, poziom genów, metabolity oraz proteomikę. Dodatkowo uwzględniono także inne czynniki takie jak płeć, styl życia oraz choroby fizyczne i psychiczne (m.in. depresję).
Pośród pięciu wskaźników tylko trzy mają na siebie nawzajem wpływ — innymi słowy, oddziaływanie jednego wskaźnika wprowadza w ruch pozostałe. Zauważono powiązania i różnice między poszczególnymi czynnikami starzenia się, takimi jak styl życia czy choroby. Teoretycznie największy wpływ na biologiczne starzenie się mają przynależność do płci męskiej, wysoki wskaźnik masy ciała (BMI), palenie tytoniu oraz problemy metaboliczne.
Potwierdzono także, że depresja wiąże się z bardziej zaawansowanym starzeniem się mierzonym na podstawie epigenetyki, poziomu genów oraz proteomiki. Oznacza to, że wiek biologiczny jest zależny zarówno od zdrowia psychicznego, jak i fizycznego.
Połączenie pięciu wskaźników dało wynik kompozytowy wieku biologicznego, którego związek ze starzeniem się jest silniejszy i powszechniejszy niż w przypadku indywidualnych wskaźników. Wynik ten szczególnie wiązał się z BMI, płcią, paleniem papierosów, ciężkością depresji oraz z zespołem metabolicznym, podkreślając wzajemną zależność między różnymi układami kompozytowego wieku biologicznego.
— Nasza praca udowadnia, że wskaźniki wieku biologicznego często podążają za różnorodnymi acz nakładającymi się na siebie aspektami procesu starzenia — podsumowuje główna autorka Brenda Pennix, profesor Epidemiologii Psychiatrycznej na Wydziale Psychiatrii UMC w Amsterdamie — Zebrane w jedno wyniki badań przyczyniają się do szerszego zrozumienia oraz identyfikacji przyczyn biologicznego starzenia się; jest to ważne dla rozwoju badań populacyjnych oraz klinicznych.
Źródło: An integrative study of five biological clocks in somatic and mental health (eLife 2021)