Czy sztuczna inteligencja może pomóc nam zrozumieć ludzkie działania? Międzynarodowy zespół naukowców od spraw poznawczych, komputerowych oraz społecznych poczynił niepewne kroki w stronę odpowiedzi na to pytanie, tworząc model wykorzystujący “psychologicznie realistyczną SI”, by zrozumieć przyczyny przemocy religijnej i być może znaleźć sposób na zwalczenie jej.
Krótko mówiąc, zespół połączył ze sobą modelowanie komputerowe i psychologię poznawczą, tworząc wieloagentowy system SI imitujący ludzką religijność, co pozwala naukowcom na odkrycie warunkowości, bodźców oraz wzorców doprowadzających do konfliktów na tym tle.
Pytaniem przewodnim badań było to, czy ludzie są z natury agresywni, czy to czynniki pokroju religii wywołują ksenofobiczne odczucia oraz panujący między różnymi grupami lęk, prowadząc do przemocy.
Grupa, którą prowadził Justin Lane z Uniwersytetu Oksfordzkiego w Wielkiej Brytanii, wykorzystała dwa przykłady “ksenofobicznego lęku społecznego” z prawdziwego życia skutkujące skrajną przemocą fizyczną – trzydziestoletni konflikt w Irlandii Północnej oraz trzydniowe protesty w Gudźaracie w Indiach z 2002 roku.
Jak twierdzą badacze, wyniki można zastosować do jakichkolwiek aktywności związanych z przemocą religijną – mowa tu głównie o wydarzeniach mających miejsce w zradykalizowanym islamie, kiedy to tożsamość patriotyczna ludzi koliduje z tożsamością religijną.
Wyniki te, opisane w czasopiśmie naukowym The Journal for Artificial Societies and Social Stimulation sugerują że ludzie są z natury pokojowym gatunkiem, który jednak jest w stanie sięgnąć po przemoc w zależności od kontekstu – ten zazwyczaj dotyczy zaburzania rdzennych wierzeń jednostki, będących częścią tożsamości każdego człowieka. Najbardziej powszechne warunki prowadzące do długich okresów wzajemnego napięcia ksenofobicznego powstają, kiedy zagrożenie społeczne – przykładowo wyjątki w grupie zaczynające krytykować jej wierzenia lub święte zasady – zaczyna przejmować kontrolę nad ludźmi do takiego stopnia, że nie są w stanie tego zagrożenia poskromić.
Naukowcy sugerują, że lęk i poruszenie wywoływane są w chwili, kiedy zakwestionowane są podstawowe przekonania lub oddanie danego człowieka.
Mimo wszystko, lęk przyczynił się do przemocy w zaledwie 20% możliwych scenariuszy – w każdym ze scenariuszy zapalnikiem był sprzeciw ludzi wobec wierzeń i tożsamości.
Do badania zaproszono naukowców z Centrum Modelowania Systemów Społecznych NORCE, Uniwersytetu w Adger w Norwegii, Uniwersytetu Oksfordzkiego oraz z Uniwersytetu Bostońskiego, Tufts University oraz z Centrum Modelowania, Analizy i Stymulacji w Wirginii w Stanach Zjednoczonych.
Według Lane’a, poprzednie próby wykorzystania tradycyjnej SI oraz nauki maszynowej w celu zrozumienia przemocy religijnej przyniosły mieszane skutki, włączając w to problemy etniczne związane z faworyzacją mniejszościowych społeczności. Najnowsze badania po raz pierwszy użyły wieloagentowej SI, by znaleźć odpowiedzi na pytania i stworzyć realistyczne psychologicznie modele komputerowe.
– Ostatecznie by móc użyć SI do badań religijnych tudzież kulturowych, musimy zwrócić uwagę na modelowanie ludzkiej psychologii, gdyż to właśnie ona stanowi bazę dla religii i kultury. Korzenie przemocy religijnej znajdują się w naszym umyśle, który przetwarza informacje przekazywane przez świat – cytując.