Istnieje wiele tradycji teatralnych w Peru, które mimo, że czasem są ze sobą sprzeczne, a innym razem połączone, to w ostatnim czasie sprowokowały środowisko kulturalne do pracy i rozwoju, co spowodowało niejednokrotnie światowe uznanie. Przed podbojem i kolonizacją, podobnie jak w starożytnej Grecji, teatr był religijną ceremonią, celebrując takie bóstwa słońca jak Inti w festiwalu Inti Raymi czy Uczcie Słońca. Uroczystość ta zbiegała się z przesileniem zimowym. Po podboju została zakazana przez Kościół katolicki, który mimo wszystko zapożyczył wiele pogańskich elementów do swoich widowisk religijnych.
Celebracja Inti Raymi nie powróciła aż do XX wieku, kiedy to za sprawą Indian Keczua została odkryta na nowo, a także i inne elementy rdzennej kultury zaczęto prezentować w nowym świetle. Zostało to przedstawione między innymi w mieście Cusco, gdzie lokalna osoba została wybrana do reprezentowania władcy Inków, nosiła koronę podobną do hełmu podpartą młotami wojennymi. Inne religijne festiwale z czasem również zintegrowały się z tradycją i archetypami Andów oraz katolickim czczeniem świętych oraz Dziewicy Marii.
Dla tej właśnie części Kościół wprowadził teatralno-teologiczną tradycję starej Hiszpanii do nowego świata. Dokonał tego z pierwszą sztuką, która odbyła się w 1568 roku w Limie w Plaza de San Pedro. Przez wieki Peruwiańczycy stali się bardziej świeccy, zyskując bogatych patronów spoza Kościoła, a w XX wieku scenopisarze jak Sebastian Salazar Bondy oraz Enrique Solari Swayne przenieśli literacki prestiż oraz sumienie społeczne na peruwiańską scenę.
Jednakże dla Peru najbardziej docenianym wkładem w sztukę teatru jest innowacyjna firma Yuyachkani. Powstała ona na początku 1970 roku, będąc pod silnym wpływem modernistycznych i awangardowych filozofii reżyserów europejskich, takich jak Peter Brook i Jerzy Grotowski. Doprowadziło to do ponownego skoncentrowania się na postaci aktora jako katalizatorze, wnikającego w polityczną i duchową świadomość publiczności. Grupa przetrwała poprzez zmienną historię Peru, a także jego klimat polityczny, oferując jakby formę wirtualnego chóru dla całego kraju.
Nazwa firmy jest pochodna od wyrażenia Indian Keczua – “myślę i zapamiętuję” i nie bała się podjąć ryzyka i wejść w najbardziej spustoszałe społecznie regiony Peru. Podejmowali takie tematy jak terroryzm, społeczna niesprawiedliwość, wykorzystując style, które były zarówno abstrakcyjne jak i zrozumiałe dla Peruwiańczyków. Produkcja Antygony Sofoklesa właśnie w języku keczua i hiszpańskim dostarczyła również wiele celnych uwag na temat przemocy oraz siły rządu. Grupa była zainspirowana generacja artystów teatralnych, nie tylko pochodzenia peruwiańskiego, ale również z innych, sąsiednich państw w otoczeniu Andów.
Obecna scena teatralne w Limie może być nazwana zarówno wibrującą jak nawet ekscytującą. Bardzo aktywna w ostatnich latach zapewnia, że każdy jest w stanie znaleźć coś dla siebie. Istnieje wiele teatrów, które oferują nie tylko klasyczny teatr, ale również kulturalne przedstawienia, współczesne adaptacje, oczywiście teatr eksperymentalny, dramaty, a także występy taneczne czy teatr dla dzieci. Nie zapominajmy przy tym, że wiele z nich jest odgrywane po prostu w małych barach teatralnych. Najczęściej pojawia się tu język hiszpański, jednak jak mówią sami twórcy – jeśli twoje umiejętności językowe nie są doskonałe, nic się nie martw. To jest sztuka i na pewno ją zrozumiesz. Zawsze trudno jest podjąć się krytyki dotyczącej kulturalnych instytucji i inicjatyw, a tym bardziej powiedzieć, która jest najlepsza. Nie jestem krytykiem teatralnym, ale myślę, że najbardziej profesjonalne, skupiające zawodowych aktorów to Teatro Segura, Teatro Britanico, Teatro de Centro Cultural PUCP oraz Centro Cultural de Casa Yuyachkani. Warto pamiętać jednak, że wszystkie teatry niezależnie, czy duże czy małe pracują bardzo ciężko, przyciągają wspaniałych, oddanych aktorów, a recenzje mówią o prezentowaniu wyjątkowych występów oraz sztuk, co można uznać za obietnicę udanego popołudnia czy wieczoru.
Teatro Maguey jest jednym z najistotniejszych grup teatralnych w Peru, założony w 1982 roku. Od tego czasu grupa rozwinęła swój zawodowy warsztat oraz wypracowała styl, który w szczególności odnosi się zarówno do interkulturalnych nawiązań, jak i mieszający różne dyscypliny i rodzaje teatru. W 1996 roku przy grupie teatralnej Maguey zostało powołane do życia Centrum Kulturalne. Po 15 latach ciężkich prac, Maguey przeniosło się do nowej lokalizacji w San Miguel w 1997 roku. Dopiero tutaj odnaleźli wystarczająco dobre zaplecze, m.in. odpowiednią ilość miejsca, aby realizować stały program, a także warsztaty dla dzieci, młodzieży i dorosłych. W nowym miejscu byli gotowi zaprezentować swoje sztuki dla 180 gości.
Teatr Maguey występował nie tylko w Peru, ale jej znany również w innych krajach jak Kolumbia, Wenezuela, Kuba, Chile, a także Włochy, Francja, Dania czy Norwegia. Dyrektor Wili Pinto C. pracował jako wykładowca pedagogiki, a także wziął udział w wielu warsztatach i wydarzeniach wraz z aktorami z Peru, całej Ameryki Łacińskiej, Europy, Azji czy Afryki.
Inny znany teatr La Tarumba został powołany do życia w 1984 roku. Ideą przedsięwzięcia było połączenie teatru, cyrku oraz muzyki, nie tracąc przy tym walorów edukacyjnych oraz rozrywkowych. Celem było osiągnięcie rozwiniętej i zintegrowanej nowej generacji twórców i odbiorców w Peru. La Tarumba kładzie specjalny nacisk na rozwój tożsamości młodych osób oraz promocję ich możliwości do liderowania i zarządzania. Używając emocjonalnych, kreatywnych oraz zabawnych elementów, La Tarumba oferuje inne drogi do zrozumienia oraz rządzenia własnym życiem. W swoim periodyku La Tarumba pisze: “Droga bycia, droga robienia, droga wiedzy oraz nauki. Misja dla każdego, bez wyjątków”. La Tarumba prezentuje rocznie dwa niesamowite, twórcze oraz innowacyjne występy, które są absolutnie warte zobaczenia. Nie tylko sami aktorzy prezentują swoje wyjątkowe umiejętności, ale nie zapominajmy o cyrku, samym teatrze oraz grupach tanecznych z innych krajów. Za każdym razem podkreślana jest wyjątkowość o oryginalność każdej z nich. Aktorzy wiedzą dokładnie jak bawić, zasmucać, zaskakiwać i zabawiać audiencję oraz uczynić pobyt w teatrze wspaniałym doświadczeniem.
Wartym wspomnienia jest jeszcze jedno z najistotniejszych centr kulturalnych w samej Limie – Casa Yuyachkani. Ich praca ma istotny wkład w poziom i rozwój kultury w całym Peru. Teatralne i taneczne widowiska znane są ze swojej innowacyjności, rozmachu oraz rzucające wyzwanie innym grupom i ośrodkom kulturalnym. Większość sztuk ma swoje korzenie w ogólnie rozumianym świecie Andów. Dodatkowo Casa Yuyachkani organizuje warsztaty związane nie tylko z teatrem, ale również malarstwem, poezją oraz tworzeniem masek czy garncarstwem. Większość z nich jest prowadzona przez znanych lokalnie artystów.
Kiedy przeszukiwałem zasoby związane z teatrami w Peru, trafiłem również na działalność Teatru Opresji. Pomimo, że powstał w Brazylii, w 1971 roku (jako bardzo młoda forma Newspaper Theatre), to pojawił się m.in. właśnie w Peru w 1973 roku, w postaci Teatru Forum jako część Programu Literackiego. Teatr Opresji zakładał specyficzne cele: radzenie sonie z lokalnymi problemami, zrozumieniem problemów na tle psychologicznym, niwelowanie różnic międzykulturowych, etc. Pomimo, że twórcy byli przekonani, że Teatr Opresji będzie dobry jedynie dla Południowej Ameryki, to obecnie praktykowany jest w ponad 70 krajach. Początkowo był praktykowany przez ludność wiejską oraz robotników, później przez nauczycieli i studentów, obecnie także przez artystów, pracowników socjalnych, psychoterapeutów… Najpierw w ukrytych, podziemnych miejscach, obecnie wystawia na ulicach, w szkołach, kościołach, targach, tradycyjnych teatrach czy nawet w więzieniach. Słowem kluczowym jest tutaj Wolność. To ona zapewnia inwencję, która pomaga uczłowieczyć ludzkość, swobodnie dotykając każdej aktywności : socjalnej, pedagogicznej, politycznej czy artystycznej. Teatr jest formą języka, a więc może być użyty aby mówić o każdej sprawie – do wszystkich i w imieniu wszystkich, a więc nie może być ograniczony do teatru samego w sobie.
Źródła: Viva Travel Guide , Lima Easy , Theatre Of The Oppressed Grafika: Teatro Britanico
