PRAWA CZŁOWIEKA / PRZEMOC / SPRAWY SPOŁECZNE

Ukraińskie muzea w potrzasku. Próby ratowania dziedzictwa kulturowego i historycznego

PRAWA CZŁOWIEKA / PRZEMOC / SPRAWY SPOŁECZNE

Ukraińskie muzea w potrzasku. Próby ratowania dziedzictwa kulturowego i historycznego

O godzinie 4:30 w czwartek, Ihor Poszywajło – dyrektor Muzeum Wolności w Kijowie, obudził głos wybuchów. Jak sam przyznał – wybiegł na zewnątrz i zobaczył przelatujące nad głową samoloty. Godzinę później był na spotkaniu z urzędnikami ukraińskiego Ministerstwa Kultury, próbując ustalić, w jaki sposób muzea w Ukrainie mogą chronić swoje zbiory.

Mniej popularny temat związany z agresją zbrojną Rosji na Ukrainę relacjonuje dla New York Times – Valerie Hopkins.

– Mieliśmy plany, co robić przed wojną – powiedział Poszywajło. – Ale teraz jest wojna i jest zupełnie inaczej. 

Kiedy rozważano ewakuację najcenniejszych eksponatów muzealnych z Kijowa, drogi były już zatkane rodakami uciekającymi na zachód. – Zdaliśmy sobie sprawę, że nie będzie to możliwe – powiedział Poszywajło.

Chociaż widmo wojny w Ukrainie narastało od tygodni, niektóre muzea okazało się, że są źle przygotowane. Kiedy rozpoczęły się ostrzały, ataki rakietowe, a wojska wkroczyły do kraju w czwartek rano – pojawiły się także obawy o utratę dziedzictwa kulturowego. Nawet jeśli muzea i inne obiekty kulturalne wydają się nie być głównym celem rosyjskiej agresji, to istnieje obawa o bezpieczeństwo zbiorów w przypadku eskalacji wojny i wkroczenia walk na tereny miejskie. Niektórzy obawiają się jednak, że rosyjscy nacjonaliści mogą celowo atakować te instytucje, które prezentują ukraińską narrację historyczną i kulturową.

ukrainskie muzea w potrzasku proby ratowania dziedzictwa kulturowego i historycznego 2
Elewacja Muzeum Narodowego Historii Ukrainy w II Wojnie Światowej w Kijowie. Credit: Chris Mcgrath / Getty Images

Ukraina jest domem dla tysięcy muzeów – od małych, prywatnych instytucji po duże kolekcje państwowe w Kijowie czy Odessie. W zbiorach państwowych znajdują się znaczące dzieła sztuki ukraińskiej i rosyjskiej – artefakty klasyczne i bizantyjskie, a także obrazy Belliniego, Goi, Rubensa czy Jacquesa-Louisa Davida.

Wspomniane Muzeum Wolności, które zostało założone w 2014 roku, obejmuje kolekcję około 4000 obiektów związanych z prodemokratycznymi walkami Ukrainy, w tym transparenty i dzieła sztuki. Poszywajło powiedział, że obawia się o niektóre przedmioty, jeśli rosyjskie wojska wkroczą do Kijowa – zwłaszcza, że istnieją trudności, aby eksponaty przenieść w bezpieczne miejsce.

– Nasze muzeum jest dowodem walki Ukrainy o wolność – mówi dalej Poszywajło. – Oczywiście, że się boję. 

Muzea państwowe, właśnie takie jak Muzeum Wolności, potrzebują zezwolenia rządu na usunięcie eksponatów ze swoich budynków – co wymaga dużej ilości papierkowej roboty. Poszywajło powiedział, że złożył podanie o to na początku tego miesiąca, ale inne muzea tego nie zrobiły, a rząd też nie zrobił nic, aby im to ułatwić, ponieważ napięcia intensywnie rosły w ostatnich tygodniach.

Z oczywistych względów Poszywajło przyznał, że przenosi przedmioty z kolekcji swojego muzeum do zewnętrznego magazynu, ale odmówił podania dalszych szczegółów. Odmówił także obwiniania rządu za brak przygotowania lub wskazówek. – To nie rząd to zrobił. To Putin.

ukrainskie muzea w potrzasku proby ratowania dziedzictwa kulturowego i historycznego 3
Uszkodzony samochód wystawiony w Narodowym Muzeum Historii Ukrainy w II Wojnie Światowej. Muzeum to również opowiada historię zaangażowania Ukrainy w inne konflikty. Credit: Alamy

Innym kijowskim muzeum, którego administratorzy obawiają się o swoje zbiory, jest wspomniane Narodowe Muzeum Historii Ukrainy w II Wojnie Światowej, które opowiada również o zaangażowaniu się Ukrainy w inne konflikty – w tym wojnę z Rosją na wschodzie kraju, która rozpoczęła się w 2014 roku. Yuriy Savchuk, dyrektor muzeum powiedział, że on i jego pracownicy pracowali przez 12 godzin od 6 rano w czwartek, aby przenieść najważniejsze eksponaty w bezpieczne miejsce. – To był wielki wyczyn – powiedział.

Muzeum to znajduje się przy charakterystycznym dla Kijowa pomniku Ojczyzny i było możliwym celem ataków rakietowych.

Aleksandra Kowalczuk, dyrektor Muzeum Sztuk Pięknych w Odessie, powiedziała we wiadomości WhatsApp, że pracownicy muzeum “robili jedyną rzecz, jaką mogli”, aby chronić kolekcję. Oznaczało to, że po prostu ukrywali zbiory w piwnicy i starali się zapewnić im bezpieczeństwo, m.in. z wykorzystaniem drutu kolczastego.

Kolekcja Muzeum Sztuk Pięknych w Odessie obejmuje ponad 10000 obiektów – od rosyjskich i ukraińskich ikon religijnych z XVI wieku po dzieła współczesnych artystów ukraińskich. Dyrektor ds. wydarzeń – Ulyana Dovgan – powiedziała, że muzeum zostało zamknięte w czwartek. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Ukrainy potwierdziło, że w mieście wylądowały rosyjskie wojska…

Sergiy Lebedynsky, dyrektor Muzeum Charkowskiej Szkoły Fotografii w miejscowości położonej w pobliżu granicy z Rosją, przekazał w poniedziałkowej wiadomości e-mail do redaktorów New York Times, że znaczna część kolekcji jego muzeum jest przechowywana w Niemczech. Stało się tak z powodu, że muzeum było remontowane. Lebedynsky przyznał, że – prawdopodobnie będę musiał ewakuować resztę naszej kolekcji w tym tygodniu. W czwartek już nie odpowiedział na prośby o komentarz.

ukrainskie muzea w potrzasku proby ratowania dziedzictwa kulturowego i historycznego 4
Przedmioty w kolekcji War Childhood Museum, w tym ten pluszowy miś były wystawione w Kijowie w 2021 roku. Jest to jedyne muzeum, które ukazuje tragedię dzieci podczas wojny… Credit: Oksana Parafeniuk / The New York Times

Innym muzeum, któremu udało się zabrać eksponaty z Ukrainy jest War Childhood Museum – które tymczasowo organizuje pokazy na całym świecie, badając doświadczenia dzieci podczas konfliktów zbrojnych. Organizacja prowadząca muzeum ma siedzibę w Bośni i Hercegowinie. W Kijowie posiadała ponad 300 eksponatów, które zabrała po rozpoczęciu konfliktu w 2014 roku. Prezentowała je na czasowych wystawach zarówno w Ukrainie jak i za granicą.

Jasminko Halilovic, dyrektor muzeum, powiedział, że w zeszłym tygodniu pojechał do Kijowa i zabrał ze sobą do Bośni i Hercegowiny około 40 przedmiotów potrzebnych do przyszłych wystaw. Jednak wciąż pozostało prawie 300 innych eksponatów w muzeum, a także troje pełnoetatowych pracowników organizacji. – Chcą tam zostać – powiedział Halilovic. – To ich kraj. Mają rodzinę i przyjaciół. Kiedy nie wszyscy mogą, możliwość odejścia wydaje się przywilejem. 

Sytuacja ukraińskich muzeów szybko się zmienia. Reporterka New York Times odwołuje się do rozmowy telefonicznej z Poszywajło z Muzeum Wolności. Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski wezwał wszystkich pełnosprawnych mężczyzn poniżej 60 roku życia do chwycenia za broń. Pojawia się zatem pytanie czy będą na Ukrainie pracownicy muzeów i kultury, którzy będą mieli możliwość ratowania ukraińskiej kultury i sztuki dla przyszłych pokoleń?

Poszywajło mówi, że jest gotów do chwycenia za broń, ale najpierw musi się upewnić, że kolekcja jego muzeum jest bezpieczna.

Grafika: Wystawa w 2021 roku w Narodowym Muzeum Sztuki Ukrainy – jednego z wielu muzeów w Kijowie (Credit: uliia Ovsiannikova /Ukrinform, via Getty Images)

Śledź nasz kanał na Telegramie

z materiałami niepublikowanymi na naszej stronie
PUBLIKACJA JEST DOSTĘPNA POD LICENCJĄ:

Uznanie autorstwa -
Użycie niekomercyjne 4.0

CZY DLA CIEBIE RÓWNIEŻ JEST WAŻNE
TO O CZYM CZYTASZ?

Nigdy nie było ważniejszego czasu, aby edukować społecznie

ORION Organizacja Społeczna tworzy Publikacje dla osób, które cenią wiedzę opartą na dowodach i sprawdzonych źródłach. Naszym celem jest budowanie świadomego społeczeństwa, dlatego nasze materiały zawsze będą z darmowym dostępem. Jeśli możesz wesprzyj nas dzisiaj, przekazując darowiznę, którą możesz odliczyć od podatku oraz udostępniaj nasze Publikacje swoim przyjaciołom.

Alan O. Grinde

Animator i manager kultury. Koordynator projektów w ORION Organizacja Społeczna. Grafik, web designer, lektor, specjalista od audio masteringu.

Uważasz, że to co robimy jest ważne?

Możemy się rozwijać dzięki Twojemu wsparciu.
Jesteśmy organizacją niezależną od wpływów politycznych oraz biznesowych.
Logo fundacji ORION Organizacja Społeczna

Dane adresowe

  • ul. Piłsudskiego 74 lok. 320
  • 50-020 Wrocław
  • Email: orionfm@yahoo.com
  • KRS: 0000499971
  • NIP: 7123285593
  • REGON: 061657570

INFORMACJE

Numer konta (Nest Bank):
92 2530 0008 2041 1071 3655 0001
  • Polityka prywatności
  • Regulamin wpłat darowizn
  • Fundacja Techya

NEWSLETTER

Bądź na bieżąco z istotnymi informacjami z kręgu naszych działań.