Migotanie przedsionków (AF – atrial fibrillation) to najczęstsza forma arytmii serca, dotykająca około 4% osób powyżej 50 roku życia. Charakteryzuje się nieregularnym i często szybkim rytmem serca, zwiększając ryzyko udaru, zatorowości i innych powikłań sercowo-naczyniowych.
Wśród znanych czynników ryzyka AF wymienia się starszy wiek, palenie tytoniu, nadwagę lub otyłość, bezdech senny i siedzący tryb życia. Dodatkowo, nowe badania sugerują, że narażenie na czynniki środowiskowe, takie jak hałas komunikacyjny i zanieczyszczenie powietrza, może być związane z większym ryzykiem występowania migotania przedsionków.
Hałas komunikacyjny jest jednym z dwóch głównych problemów zdrowia środowiskowego na świecie. Szacuje się, że co najmniej 20% populacji europejskiej jest narażona na hałas komunikacyjny na poziomie wyższym niż zalecany przez Dyrektywę w sprawie hałasu w środowisku limit 55 dB Lden (hałas w ciągu całego dnia). Liczba ta jest prawdopodobnie niedoszacowana, ponieważ uwzględnia tylko obszary miejskie o populacji powyżej 100 000 mieszkańców, główne drogi o natężeniu ruchu powyżej 3 milionów pojazdów rocznie, główne linie kolejowe i główne lotniska. Biorąc pod uwagę powszechność zarówno narażenia na hałas komunikacyjny, jak i Dotychczasowe badania nad związkiem hatasu drogowego z AF występowania AF, określenie czy hałas komunikacyjny jest związany z ryzykiem AF, ma istotne znaczenie.
Już wiele lat temu badania epidemiologiczne powiązały hałas komunikacyjny z podwyższonym ryzykiem chorób kardiometabolicznych, w tym nadciśnienia tętniczego, choroby niedokrwiennej serca, udaru i cukrzycy typu 2, ale związek z AF pozostawał niejednoznaczny. Dotychczasowe badania nad związkiem hałasu drogowego z AF przyniosły niejednoznaczne wyniki. Nie można było jednoznacznie określić, że obie sprawy są ze sobą powiązane.
Celem badania “Residential exposure to transportation noise and risk of incident atrial fibrillation”, opublikowanego w listopadzie 2023 roku w The Lancet, była ocena związku między poziomem hałasu drogowego, kolejowego i lotniczego w miejscu zamieszkania a ryzykiem wystąpienia AF w dużej, połączonej kohorcie nordyckiej. Badanie to, wykorzystujące dane z 11 kohort ze Szwecji, Danii i Finlandii, stanowi jedno z największych i najbardziej kompleksowych analiz wpływu hałasu komunikacyjnego na ryzyko AF. Łącznie uwzględniono 161 115 uczestników.
Oszacowano poziom hałasu drogowego, kolejowego i lotniczego w miejscu zamieszkania. Do tego celu wykorzystano historię adresową uczestników od pięciu lat przed rozpoczęciem obserwacji do jej zakończenia. Przypadki migotania przedsionków (AF) zidentyfikowano poprzez połączenie z krajowymi rejestrami pacjentów.
Do oceny związku między 5-letnim średnim poziomem hałasu transportowego (Lden) a ryzykiem AF wykorzystano tzw. modele proporcjonalnego hazardu Coxa. W modelach tych uwzględniono czynniki socjodemograficzne, styl życia oraz zanieczyszczenie powietrza. Modele proporcjonalnego hazardu to gałąź statystycznej analizy przeżycia pozwalającej na przewidywanie czasu do wystąpienia jakiegoś zdarzenia, np. śmierci, znalezienia pracy, itp. Analizy przeprowadzono na kompletnych danych dla wszystkich zmiennych, z wyjątkiem hałasu lotniczego.
Badanie zostało zatwierdzone przez odpowiednie komisje etyczne, a uczestnicy wyrazili świadomą zgodę na udział.
Wyższe ryzyko AF przy narażeniu na hałas z wielu źródeł
Badanie potwierdziło, że łączne narażenie na hałas z więcej niż jednego źródła transportu, a tym samym wyższe całkowite narażenie na hałas, może być szczególnie szkodliwe.
Badacze podzielili uczestników na grupy narażone i nienarażone dla każdego rodzaju hałasu komunikacyjnego. Za narażenie uznano poziom hałasu wynoszący co najmniej 45 dB dla hałasu drogowego oraz ponad 40 dB dla hałasu kolejowego i lotniczego.
Następnie naukowcy sprawdzili, jak ryzyko migotania przedsionków zmieniało się w zależności od liczby źródeł hałasu, na które byli narażeni uczestnicy. Okazało się, że im więcej źródeł hałasu oddziaływało na daną osobę, tym wyższe było ryzyko wystąpienia u niej migotania przedsionków.
W porównaniu do osób nienarażonych na podwyższony poziom hałasu komunikacyjnego, ryzyko migotania przedsionków wzrastało wraz z liczbą źródeł hałasu: o 4% przy jednym źródle, 6% przy dwóch źródłach i aż 19% przy trzech źródłach jednocześnie.
To badanie także podkreśliło, że jednoczesne narażenie na różne źródła hałasu wpływa na sen, dokuczliwość i wyniki kardiometaboliczne. Fakt ten współgra z hipotezą dotyczącą wielu stresorów środowiskowych, która zakłada, że mogą one działać kumulacyjnie lub synergistycznie.
W tym dużym, połączonym badaniu, narażenie na hałas drogowy i lotniczy w miejscu zamieszkania wydawało się być związane z wyższym ryzykiem migotania przedsionków (AF), podczas gdy nie zaobserwowano związku z hałasem kolejowym. Związki te utrzymywały się po uwzględnieniu różnych czynników socjodemograficznych, a także tych związanych ze stylem życia oraz zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym.
Ponadto badanie wykazało, że związek między hałasem drogowym a migotaniem przedsionków (AF) był silniejszy u niektórych grup osób. Kobiety i osoby z nadwagą lub otyłością wydawały się być bardziej narażone na szkodliwy wpływ hałasu drogowego.
Badanie wykazało, że związek między hałasem drogowym a AF był silniejszy u kobiet oraz osób z nadwagą lub otyłością. U kobiet ryzyko AF wzrastało o 4% na każde dodatkowe 10 dB hałasu drogowego, podczas gdy u mężczyzn nie zaobserwowano istotnego wzrostu ryzyka. Oznacza to, że kobiety mogą być bardziej wrażliwe na negatywne skutki hałasu drogowego, jeśli chodzi właśnie o zdrowia serca.
W przypadku hałasu drogowego zaobserwowano nieco zwiększone ryzyko AF u osób z wysokim BMI oraz z prowadzących niezdrowy stylu życia (palenie, brak aktywności fizycznej, itp.). Takie czynniki są ogólnie związane ze złym zdrowiem serca i mają wspólne mechanizmy, które mogą powodować AF, takie jak stany zapalne czy stres oksydacyjny. Badanie więc sugeruje, że osoby prowadzące niezdrowy styl życia mogą być bardziej podatne na hałas, z powodu potencjalnie już osłabionego układu odpornościowego i endokrynnego.
Jak to działa?
Osoby, które mają długotrwałą styczność z hałasem często mają podwyższone ciśnienie krwi, szczególnie to skurczowe. Ryzyko nadciśnienia rośnie, gdy poziom hałasu w porze dziennej przekracza 65 dB (czyli tyle ile wynosi szum ulicy w ruchliwy dzień). Nadciśnienie tętnicze jest czynnikiem zwiększenia ryzyka zawału serca i udaru. Ryzyko to rośnie u ludzi, którzy przez długi czas są narażeni na hałas. Gdy natężenie hałasu przekracza 70 dB ryzyko to wzrasta aż 1,5-krotnie, w stosunku do osób żyjących w spokojnych i cichych okolicach.
Hałas utrudnia zaśnięcie, skracając czas snu. Jednak nawet gdy uda się zasnąć, dźwięki są nadal rejestrowane przez nasz organizm. W ten sposób wpływają negatywnie na układ krążenia i dokrewny. Powoduje to zwiększenie wydzielania hormonów stresu (zwłaszcza kortyzolu), fazy snu skracane, oddech przyśpiesza, wzrasta ciśnienie krwi, zmienia się rytm serca, w końcu następuje wybudzenie. Następnego dnia jesteśmy niewyspani, trudniej się skoncentrować, spada odporność organizmu przez co łatwiej o rozwój chorób – w tym arytmii. Długotrwałe pozbawienie organizmu snu może być nawet zabójcze, już po kilku bezsennych dobach pojawiają się poważne problemy. Obecnie ekspozycja na bezsensowny hałas z modyfikowanych wydechów utrzymuje się przez większość roku.
Układ nerwowy reaguje na nadmierny hałas wzrostem ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Ponadto, hałas może prowadzić do obniżenia nastroju, drażliwości, kłótliwości i znużenia. Ze strony układu pokarmowego mogą pojawić się problemy z metabolizmem, wzmożone tycie, wrzody żołądka, wzmożone wydzielanie kwasów trawiennych. Takie zaburzenia w produkcji hormonów stresu mogą wpłynąć na cały organizm – w tym i na wzrok. Pojawiają się problemy z układem krążenia jak wzrost gęstości krwi i jej ciśnienia, wzrost poziomu cukru, co może zaburzać metabolizm.
Wnioski
Narażenie na hałas z wielu źródeł transportu wydaje się być szczególnie szkodliwe i powinno być brane pod uwagę w przyszłych badaniach oraz działaniach z zakresu ochrony zdrowia publicznego.
Omówione badanie dostarcza silnych dowodów na to, że długotrwałe narażenie na hałas drogowy i lotniczy wiąże się z podwyższonym ryzykiem migotania przedsionków (AF). Dla hałasu drogowego i lotniczego zaobserwowano zależności pomiędzy ekspozycją na hałas a odpowiedzią pracy serca. Związki te utrzymywały się po uwzględnieniu różnych czynników socjodemograficznych i związanych ze stylem życia oraz zanieczyszczenia powietrza. Narażenie na hałas z wielu źródeł transportu jest szczególnie szkodliwe.
Hałas komunikacyjny jest coraz ważniejszym wyzwaniem dla zdrowia publicznego. Szacunki z 2020 roku dotyczące obciążenia chorobami związanymi z hałasem drogowym w Europie nie uwzględniały wcześnie migotania przedsionków (AF) ze względu na brak odpowiednich badań i dowodów. Chociaż potrzebne są dalsze badania nad hałasem i AF, wyniki tego badania sugerują, że obciążenie chorobami związanymi z hałasem drogowym, a potencjalnie także lotniczym, może być niedoszacowane, jeśli nie uwzględni się tej formy arytmii serca.
Szczególnie niepokojący jest hałas impulsowy generowany nagle przez pojazdy z modyfikowanymi układami wydechowymi. Tego typu hałas, charakteryzujący się nagłym początkiem i krótkim czasem trwania i ma szczególnie szkodliwy wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Nagłe i głośne dźwięki najczęściej wywołują reakcję stresową organizmu, prowadząc do gwałtownego wzrostu ciśnienia krwi i przyspieszenia rytmu serca. Powtarzające się narażenie na taki hałas może przyczyniać się do rozwoju nadciśnienia tętniczego i chorób serca, w tym właśnie migotania przedsionków.
Potrzebne są skuteczne regulacje i egzekwowanie przepisów dotyczących dopuszczalnych poziomów hałasu pojazdów, w tym ograniczenia modyfikacji układów wydechowych. Tylko poprzez kompleksowe działania, obejmujące zarówno badania naukowe, konkretne rozwiązania legislacyjne oraz wolę polityków, urzędników i innych decydentów możemy skutecznie chronić zdrowie publiczne przed negatywnymi skutkami hałasu komunikacyjnego.